Αφροδίτη Φραγκιαδουλάκη: “Ένας μυθιστοριογράφος δεν μπορεί να μένει αμέτοχος των καιρών του και να αποστρέφει το βλέμμα από τις συμφορές που διαδραματίζονται γύρω του. Οι κεραίες του είναι ευαισθητοποιημένες και το μοναδικό όπλο που διαθέτει είναι η πένα του.”

Συνέντευξη στην συγγραφέα 
Αφροδίτη Φραγκιαδουλάκη

.

Κοντά μας σήμερα η συγγραφέας του βιβλίου 

.

“ΤΟ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ“

Το βιβλίο της κα. Φραγκιαδουλάκη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΠΝΟΗ

.

1)  «Το πορτραίτο» είναι ο τίτλος του τελευταίου βιβλίου σας που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πνοή. Καλοτάξιδο να ’ναι… Μιλήστε για αυτό κα. Φραγκιαδουλάκη.

Ευχαριστώ! «Το πορτραίτο» είναι το τρίτο μου μυθιστόρημα, μετά το «Ραντεβού» και την «Κερασία». Πρόκειται για έναν διάλογο παρόντος και παρελθόντος, ένα μείγμα κρητικής και γαλλικής κουλτούρας, αλήθειας και μυθοπλασίας. Είναι βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα, συγκινητικά και ανεκτίμητα γιατί κανένα βιβλίο ιστορίας δεν τα περιλαμβάνει. Λειτουργεί αφενός ως μια ακριβή μαρτυρία ιστορικών και λαογραφικών στοιχείων και αφετέρου σαν ευχάριστο ανάγνωσμα που ταξιδεύει τον αναγνώστη προσφέροντάς του ταυτόχρονα κάποιες γνώσεις ή πληροφορίες. Η ιδιαιτερότητά του θα έλεγα πως είναι αυτή η μείξη από μνήμες οικείες σε όλους μας με μια σύγχρονη και ατμοσφαιρική πλοκή.

2) Το βιβλίο σας κινείται σε δυο άξονες, αυτόν του κοινωνικού μυθιστορήματος και αυτόν του ιστορικού, τα στοιχεία των οποίων έχετε άψογα «παντρέψει» με την απαραίτητη μυθοπλασία που εξυπηρετεί την εξέλιξη της πλοκής της ιστορίας. Μέρος αυτής της ιστορίας διαδραματίζεται στην Κρήτη και είστε από την Κρήτη, μήπως εμπεριέχει και βιωματικά στοιχεία το βιβλίο;

Ασφαλώς συνιστά μια βιωματική γραφή. Είναι ένα βιβλίο καταγωγής και μνήμης. Μια παρακαταθήκη ψυχής. Μεγάλωσα μακριά από την Κρήτη και σαν παιδί αισθανόμουν το βάρος της νοσταλγίας των γονιών μου. Την αγάπη τους για μια ιδεατή πατρίδα. Παρομοίως οι ήρωές μου παλεύουν με τους ίσκιους μιας γλυκόπικρης Αχερουσίας που βασανίζουν εκείνους που τους έφεραν στον κόσμο. Αυτό αποτελεί και το εφαλτήριο για ένα απερίγραπτο ταξίδι στο παρελθόν και τη λήθη. Θα ακολουθήσουν τα αποτυπώματα της αγάπης και με τη βοήθεια του μίτου της Αριάδνης, θα αποκαλύψουν την πατρογονική κληρονομιά, τις ρίζες και μαζί την ταυτότητά τους. Στο βιβλίο θα γνωρίσετε τη δική μου Κρήτη, την Κρήτη της καθαρότητας, των ατίθασων βουνών που ερωτοτροπούν με το ουράνιο γαλάζιο, των αρχέγονων γεύσεων και αρωμάτων. Είναι η Κρήτη της ομορφιάς και του φωτός.

3) Τι σας οδήγησε στη συγγραφή του;

Η επιθυμία μου ήταν να διασωθούν οι αναμνήσεις του πατέρα μου από την εποχή της Κατοχής. Έψαχνα να βρω ένα πλαίσιο να τις εντάξω, πράγμα που δεν ήταν τόσο εύκολο ως εγχείρημα. Ίσως και αποτρεπτικό εξ αιτίας του όγκου του υλικού. Έμεινα ωστόσο προσηλωμένη στον στόχο μου, να ανακαλύψω τρόπους και δρόμους αντάξιους του θησαυρού που αξιώθηκα να λάβω, και πιστεύω πως με επιμονή και πείσμα κατόρθωσα να κερδίσω το στοίχημα.

4) Ένα τυφλό τρομοκρατικό χτύπημα στην καρδιά του Παρισιού ενώνει δύο ανθρώπους άγνωστους μέχρι εκείνη την στιγμή μεταξύ τους… Ένα τέτοιο γεγονός αφήνει σίγουρα ανεξίτηλα σημάδια σε μνήμες, καρδιές και ζωές… Τι μπορεί να υπερνικήσει, να σκορπίσει, τις σκιές και τον φόβο που σκορπά ένας τέτοιος εφιάλτης, να φέρει κοντά και να ενώσει άρρηκτα τις ζωές των ανθρώπων;

Το βιβλίο δεν είναι απλά ένα χρονικό της Κατοχής και των δεινών που υπέφερε ο τόπος εξαιτίας της. Είναι συνάμα και μυθοπλασία. Καταπιάνεται με θέματα που ταλανίζουν την ανθρωπότητα. Τον πόλεμο που γεννά βία και αδικίες, την μετανάστευση, την ξενιτιά και το ρατσισμό, την προσπάθεια των ανθρώπων να ενταχθούν σε νέες πατρίδες κουβαλώντας στις αποσκευές τους τις παλιές. Γεγονότα που βιώνουμε σε όλη τους την ένταση ως σήμερα. Ένας μυθιστοριογράφος δεν μπορεί να μένει αμέτοχος των καιρών του και να αποστρέφει το βλέμμα από τις συμφορές που διαδραματίζονται γύρω του. Οι κεραίες του είναι ευαισθητοποιημένες και το μοναδικό όπλο που διαθέτει είναι η πένα του. Οι εφιάλτες είναι πνιγηροί και μοιάζουν ανίκητοι όμως το πρωί ξημερώνει η αγάπη. Οι Κρήτες ήρωες μου το βροντοφωνάζουν.

5) Η αφήγηση ξεκινά μέσα απ’ τα μάτια ενός παιδιού, ενός πεντάχρονου παιδιού. Πόσο εύκολο ήταν για σας να μπείτε στην ψυχοσύνθεση ενός παιδιού και να γράψετε για τόσο σημαντικά γεγονότα;

Ήταν μια πρόκληση αυτό. Δεν είναι εύκολο να ζήσεις τις κακουχίες, την πείνα, τις συμφορές μέσα από τα μάτια ενός παιδιού, που αντικρίζει τα πάντα με αθωότητα και απορία. Τι είναι ο πόλεμος; Γιατί μια χώρα να θέλει να κατακτήσει μιαν άλλη χώρα; Γιατί να πεινούν οι άνθρωποι και να υποφέρουν; Γιατί να εγκαταλείπουν την πατρίδα τους; Είναι θαρρώ, οι απορίες που θα εξέφραζε κάθε πεντάχρονος στριμωγμένος σε μια βάρκα, αντιμέτωπος με τα αρπακτικά κύματα του Αιγαίου που απειλούν να τον καταπιούν μαζί με τους γονείς του. Ο μικρός μου ήρωας, σαν λιλιπούτειος Οδυσσέας, τα βάζει με Κύκλωπες, μάχεται με πολεμοχαρείς λωτοφάγους, ξεγλιστρά καβάλα σε ένα γαϊδουράκι από την Κίρκη της νοσταλγίας, για να φτάνει στην άλλη άκρη του κόσμου και να μάθει πως κανένας τόπος αγάπης δεν είναι φτιαγμένος παρά με αγώνα, δάκρυα και όνειρα.

6) Ένα παιδί περιγράφει περισσότερο συναισθηματικά γιατί έτσι αντιλαμβάνεται τα πράγματα γύρω του. Πόσο σας επηρέασε αυτό;

Με επηρέασε πολύ. Ήμουν διαρκώς φορτισμένη. Έκλαψα συχνά. Δε γίνεται να το αποφύγεις αυτό. Είναι η δύναμη και η μαγεία της γραφής που σε παρασύρει. Το ταξίδι που ξεκινάς μόνος αλλά το τελειώνεις μαζί με άλλους. Τα παιδικά μάτια που σε συντροφεύουν και σου «μιλούν». Οι εικόνες που σε πλημμυρίζουν. Τα συναισθήματα. Νομίζεις πως κατευθύνεις τα πράγματα αλλά είναι εκείνα που σε κυριεύουν και σε κρατούν δέσμιο της συγκίνησης, στα σύνορα της υπερδιέγερσης. Είμαι ευγνώμων που μπορώ να «ταξιδεύω» με τις λέξεις.

7) Ο έρωτας παίζει σημαντικό ρόλο στο βιβλίο σας. Η δύναμη ενός έρωτα είναι ζωογόνος, σε έναν απαγορευμένο έρωτα όμως, όπως αυτού του Γιώργη για την Καλλιόπη, έχει την ίδια δύναμη; Το ανεκπλήρωτο μπορεί να είναι ρυθμιστής ή καθοδηγητής συμπεριφορών και αποφάσεων που επηρεάζουν τις ζωές μας;

Ίσως και μεγαλύτερη. Ο έρωτας είναι η κινητήριος δύναμη στη ζωή και τη λογοτεχνία. Πόσο μάλλον ο ανεκπλήρωτος! Ο πόθος του ήρωά μου για την ανήλικη εξαδέρφη του, έχω ξαναπεί, ότι συμβολίζει –τηρουμένων των αναλογιών– την αγάπη του Ερωτόκριτου για την Αρετούσα. Μια απαγορευμένη αγάπη που προκάλεσε τον ξενιτεμό και τα βάσανα του ερωτευμένου. Κατά τον ίδιο τρόπο, ο Γιώργης ξενιτεύεται, πολεμώντας τα αισθήματά του για την Καλλιόπη, μόνο που αυτά θεριεύουν και κατατρώνε την ύπαρξή του. Υπάρχει όμως ακόμη ένας συμβολισμός, δεν είναι στην ουσία έρωτας για ένα πρόσωπο. Είναι ο έρωτας για τη χαμένη πατρίδα. Η Καλλιόπη, ως άλλη μούσα, εμπνέει τον ήρωα να καταγράψει τις αναμνήσεις του και να προσωποποιήσει την αφόρητη νοσταλγία που νιώθει.

8) «Ο άνθρωπος είναι εν δυνάμει μετανάστης» γράφετε… τι εννοείτε;

Το θέμα της μετανάστευσης και των ανθρώπων που αφήνουν τον τόπο τους, είτε ως οικονομικοί μετανάστες είτε ως πρόσφυγες, είναι ένα ακανθώδες, πανανθρώπινο θέμα. Αυτή είναι η ιστορία μου. Πώς μπορείς να γίνεις από τη μια στιγμή στην άλλη μετανάστης και τα παιδιά σου να μη γνωρίζουν τις ρίζες σου και ό,τι εσύ αγάπησες πιο πολύ στη ζωή σου. Το μέρος που γεννήθηκες. Αν η μόνη πατρίδα είναι τα παιδικά μας χρόνια, φανταστείτε, το μέγεθος και τη σπουδαιότητα του ζητήματος. Μπορούν να ξεχάσουν οι άνθρωποι; Μπορούν να λύσουν τον γόρδιο δεσμό της ιστορίας; Να ελευθερωθούν; Ελευθερώνεται κανείς από την αγάπη; Και η αγάπη μεταγγίζεται στους απογόνους τους; Με τι τίμημα;

9) Σπουδάσατε ιστορία και αρχαιολογία, σας βοήθησε αυτό στην έρευνα και στην «συγκομιδή» των ιστορικών στοιχείων στα οποία αναφέρεστε στο βιβλίο σας και πόσο εύκολο ή δύσκολο ήταν να τα συγκεντρώσετε και να τα διασταυρώσετε έτσι ώστε να μην χαθεί η αντικειμενικότητα τους; Μέσα σε αυτά στοιχεία υπάρχουν και κάποια που προέρχονται από αφηγήσεις που στηρίζονται σε προσωπικές μαρτυρίες και μνήμες δικές σας ή άλλων;

Ασφαλώς οι σπουδές βοηθούν τον συγγραφέα, ειδικά στην περίπτωση που θέλει να ερευνήσει, να στοιχειοθετήσει, να καταγράψει ιστορικές αλήθειες. Κάθε είδος επαφής ή τριβής με γνωστικά αντικείμενα χαρίζει πόντους στην αντίληψη του γράφοντος. Από κει και πέρα έγκειται στην προσωπικότητα και το χάρισμα που διαθέτει. Οι γνώσεις δε σε κάνουν λογοτέχνη. Όσον αφορά τη διασταύρωση, στις μέρες μας με τη χρήση του διαδικτύου, είναι μια πιο βατή διαδικασία. Βλέπεις πολλά, φιλτράρεις και επιλέγεις. Ήμουν ιδιαιτέρως τυχερή να έχω πρωτογενές υλικό, το οποίο πλαισίωσα με πληροφορίες ή αφηγήσεις τρίτων. Υπήρξε ένας κορμός, στέρεος και πολύτιμος, πάνω στον οποίο φύτρωσαν φρέσκα κλαδιά από εξιστορήσεις.

10) Όταν έφθασε η στιγμή να γράψετε την λέξη «Τέλος» στο βιβλίο σας… και να επιστρέψετε από αυτό το ταξίδι, πώς νιώσατε;

Ένιωσα λύτρωση. Γιατί ήταν ένα επίτευγμα για μένα το συγκεκριμένο βιβλίο. Και συγχρόνως απεριόριστη χαρά και συγκίνηση. Η αγωνία μου ήταν να προλάβει να το κρατήσει στα χέρια του ο πατέρας μου, και δεδομένης της επιβαρυμένης κατάστασης της υγείας του, ανακουφίστηκα. Το εξώφυλλο μάλιστα του επιφύλασσε μια μεγάλη έκπληξη, τη φωτογραφία της μητέρας του που την έχασε παιδί. Η σύντομη ζωή της περιγράφεται στο βιβλίο και προκαλεί ρίγος.

11) Με ποια κριτήρια επιλέγετε τα βιβλία που εσείς διαβάζετε; Αυτά τα κριτήρια έχετε φροντίσει να εμπεριέχονται και στα δικά σας βιβλία;

Η αλήθεια είναι αυτή. Γράφω τα βιβλία που θα ήθελα να διαβάσω. Με γρήγορο ρυθμό, γλώσσα απλή και κατανοητή, απαλλαγμένα από επαναλήψεις, βερμπαλισμούς και άσκοπα μελοδράματα που εκβιάζουν το συναίσθημα του αναγνώστη. Θεωρώ πως όταν έχεις μια καλή ιστορία δεν χρειάζεσαι φλυαρίες ή λογοτεχνικά τρικ για να τη φτιασιδώσεις. Ο αναγνώστης που αξίζει στο βιβλίο σου θα το εκτιμήσει.

12) Τι σας δίδαξε αυτό το βιβλίο;

Με δίδαξε ότι τα πάντα είναι δυνατά, φτάνει να τα ονειρευτείς. Έμαθα πως ο άνθρωπος δεν θα σταματήσει ποτέ να νοσταλγεί, να φαντάζεται και να ψάχνει. Κι αυτό που βρίσκει να το μετουσιώνει σε αγάπη.

13) «Το πορτραίτο» ακουμπά πολλά σοβαρά θέματα που επηρεάζουν και μαστίζουν τη σύγχρονη ζωή, όπως τρομοκρατία, μετανάστευση, ανθρώπινες σχέσεις, επαναπροσδιορισμοί, συμβιβασμοί μα και την ανάγκη του ανθρώπου να ξέρει πάντα που και ποιες είναι οι ρίζες του. Όλα αυτά δίνουν στο βιβλίο σας έναν έντονο κοινωνικό χαρακτήρα και αυτό σίγουρα ήταν επιλογή σας. Αρχικά θέλω να ρωτήσω γιατί και μετά αν το φοβηθήκατε καθόλου αυτό, με την έννοια του ότι ίσως… όλα αυτά μαζί να έκαναν πιο «βαρύ» το βιβλίο;

Ο συγγραφέας δεν ζει σε ένα παράλληλο σύμπαν, αποκομμένος και έρημος. Είναι πομπός και δέκτης κοινωνικών μηνυμάτων. Επαναπροσδιορίζει τον εαυτό του και τις επιθυμίες του όπως όλα τα υπόλοιπα πλάσματα γύρω του. Τα βιβλία μου λοιπόν είναι κατά βάση κοινωνικά. Επιπλέον, κάθε τι που με ιντριγκάρει λαμβάνει μια προστιθέμενη αξία στο κείμενό μου. Μπορεί αυτό να είναι η τέχνη, η ανθρώπινη ψυχολογία, οι ρίζες, οι σχέσεις, ο έρωτας, η ίδια η ζωή. Δε φοβήθηκα να δώσω ένα ειδικό βάρος στο βιβλίο, γιατί από μόνο του με οδήγησε εκεί.

14) Μιλήστε μας λίγο για σας… Τα ενδιαφέροντά σας πέρα της συγγραφής, τι σας ηρεμεί, τι σας είναι απαραίτητο, τι σας κάνει να χαζογελάτε, τι δεν ανέχεστε και σας βγάζει εκτός ορίων;

Εγώ λοιπόν. Είμαι μητέρα δυο παιδιών. Με ηρεμεί να διαβάζω και να περπατάω με φίλες. Μου είναι απαραίτητη η ενασχόληση με τις τέχνες και την ομορφιά γιατί γαληνεύουν την ψυχή μου. Με κάνει να χαζογελάω η ευγενική χειρονομία ενός ξένου, ένα απρόσμενο χαμόγελο, το μήνυμα ενός αναγνώστη, οι αγκαλιές με τους αγαπημένους μου. Δεν ανέχομαι την έλλειψη γενναιοδωρίας στη συμπεριφορά και την μικροπρέπεια. Η αγένεια ναι, μπορεί να με βγάλει εκτός ορίων. Για μένα κουλτούρα σημαίνει να είσαι ευγενής.

14+1 Εδώ λοιπόν μπορείτε να προσθέσετε μόνη σας, την ερώτηση που δεν σας έκανα… Τι δεν σας ρώτησα, που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;

Θα μου έκανα μια τελευταία ερώτηση: γιατί επέλεξα το Παρίσι και πώς συνδυάζεται μια κινηματογραφική ιστορία αγάπης στην πόλη του Φωτός, με ένα χωριουδάκι τον καιρό της Κατοχής στην επαρχία της Κρήτης.

Και θα απαντούσα ως εξής: Όσο παράξενο κι αν ακούγεται ο μαγικός αέρας των βουλεβάρτων, οι σελίδες που τις γυρίζει ο άνεμος στα πλωτά βιβλιοπωλεία του Σηκουάνα, το άρωμα του δειλινού στο προαύλιο της Νοτρ Νταμ – σκηνές από ασπρόμαυρες φωτογραφίες του Ντουανώ και του Καρτιέ-Μπρεσόν με υπόκρουση μουσικές της Πιάφ και του Μουστακί, έρχονται και κουμπώνουν με τις παλιές, μισοξεχασμένες ιστορίες, τις ευαίσθητες, πολυκαιρισμένες μνήμες που κρύβονται σε παλιές κασέλες, μέσα σε ξεφτισμένα κάδρα, σε λεκέδες από δάκρυα και σε κόμπους πλεγμένους από βελονάκια κι επιθυμίες… κι αυτή η μαγεία, ετούτο το παραμυθένιο κούμπωμα, είναι η λογοτεχνία.

Σας ευχαριστώ για τη φιλοξενία.

Σας ευχαριστούμε πολύ κα.  Φραγκιαδουλάκη που μας μιλήσατε και μας χαρίσατε αυτήν την τόσο όμορφη συνέντευξη-γνωριμία, μαζί σας…

Καλοτάξιδο το βιβλίο σας!!

Σύνοψη βιβλίου…

Τα φθινοπωρινά απογεύματα μια παράξενη θλίψη απλώνεται στα βουλεβάρτα. Το νερό της βροχής ξεπλένει ιστορίες και πόθους και όνειρα. Από την πλατεία Μαντελέιν μέχρι τον σιδερένιο Πύργο, ακούγεται αχνά ένα μονότονο τραγούδι.

Ποτέ δεν θα θυμόταν τι έγινε ακριβώς στη συνέχεια. Αισθάνθηκε μόνο μια υπόγεια ενέργεια να την τραβάει προς τα πίσω. Την ενέργεια μιας ψυχής που φώναζε: “Κοίτα με, πάμε μια βόλτα μαζί στη βροχή, να πιούμε, να γελάσουμε, ν’ αγκαλιαστούμε… Μου λείπεις τόσο κι ας μη σε ξέρω. Ο χρόνος ποτέ δεν φτάνει για ν’ αγαπήσεις και ν’ αγαπηθείς. Ο χρόνος πάντα υπερβάλλει. Τρέχει με ασύλληπτη ταχύτητα και μένει ακίνητος στο σύμπαν. Ας υπερβάλλουμε κι εμείς. Έλα κοντά μου”.

Παρίσι. Μια βόλτα στη βροχερή Βαστίλη. Ένα τυφλό τρομοκρατικό χτύπημα. Δυο άγνωστοι που το τέρας της βίας ενώνει για πάντα.

Αστράκι. Στην άλλη άκρη της Ευρώπης, σ’ ένα μικρό χωριό που δεν υπάρχει στον χάρτη της Κρήτης, η Σοφία, προσπαθώντας να ξεφύγει από τον εφιάλτη, ρίχνεται αντίστροφα στο ρέμα του χρόνου. Ανοίγει τις πόρτες της μνήμης. Με όχημα το πορτραίτο ενός άνδρα, ταξιδεύει στο παρελθόν, και στο καθρέφτισμά του αντικρίζει το μέλλον της.

Με μια συγκινητική εξιστόρηση, μέσα απ’ τα μάτια ενός παιδιού, αναβιώνει τα χρόνια της Κατοχής, της πείνας, του ξενιτεμού. Ζει τον απαγορευμένο έρωτα του Γιώργη για την Καλλιόπη και παίρνει ένα πολύτιμο μάθημα. Ο άνθρωπος είναι εν δυνάμει μετανάστης. Κανένας τόπος και κανένας πόλεμος δεν είναι ικανός να ξεριζώσει από την καρδιά του την αγάπη για ό,τι αφήνει πίσω του. Όλη του τη ζωή επιστρέφει “σπίτι”. Γιατί το σπίτι είναι δέρμα. Ξύνεις σοβά και βρίσκεις φλέβες. Φωτογραφίες αγκαλιά με το καρφί στον τοίχο. Χαρές και λύπες στο μπαούλο και λόγια ανομολόγητα στη φυλακή του αίματος.

.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΌ.

Please follow and like us:

678

124

20