Πρόκειται για μια από τις σπάνιες επιστολές του Φραντς Κάφκα [Franz Kafka] προς τον φίλο και εκδότη του Albert Ehrenstein, στην οποία τού δηλώνει πως έχει «πέσει» σε συγγραφικό μπλοκάρισμα. Η επιστολή θα δημοπρατηθεί από τον οίκο Sotheby’s στο τέλος Ιουνίου.
Η μακρά επιστολογραφία του Φραντς Κάφκα φαίνεται πως ακόμη και στις μέρες μας δεν έχει καταλογογραφεί πλήρως, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται σπάνια γράμματά του σαν αυτό που θα δημοπρατηθεί από τον οίκο Sotheby’s στο τέλος Ιουνίου.
Η εν λόγω επιστολή είναι γραμμένη από τον Κάφκα με παραλήπτη τον Αυστριακό φίλο και εκδότη του Albert Ehrenstein. Σ’ αυτήν, με τρόπο αγωνιώδη, εκφράζει την πλήρη αδυναμία του γράψει έστω και μια αράδα.
Μπορούμε να φανταστούμε τον συγγραφέα της Μεταμόρφωσης ή της Δίκης να πάσχει από συγγραφικό μπλοκάρισμα; Κι όμως, ο ίδιος το δηλώνει απερίφραστα.
«Όταν οι ανησυχίες έχουν διεισδύσει σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο ύπαρξης, η γραφή και το παράπονο προφανώς σταματούν», γράφει στον Albert Ehrenstein, για να συμπληρώσει με πονετικό ύφος: «Η αντίστασή μου δεν ήταν και τόσο δυνατή».
Αν και η επιστολή δεν φέρει ημερομηνία, οι μελετητές του Κάφκα σημειώνουν πως πρέπει να γράφτηκε μεταξύ Απριλίου-Ιουνίου 1920, όταν ο Κάφκα νοσηλευόταν σε μια κλινική στο Μεράνο της βόρειας Ιταλίας.
Αν και η επιστολή δεν φέρει ημερομηνία, οι μελετητές του Κάφκα σημειώνουν πως πρέπει να γράφτηκε μεταξύ Απριλίου-Ιουνίου 1920, όταν ο Κάφκα νοσηλευόταν σε μια κλινική στο Μεράνο της βόρειας Ιταλίας.
Είναι φανερό πως η φυματίωση (η αιτία που τον οδήγησε στον θάνατο) έχει αρχίσει να αφήνει τα σημάδια της στο σώμα και τη διάθεσή του. Το γράμμα δείχνει πως βρίσκεται σε κατάσταση ψυχικής παράλυσης και αδυναμίας.
Τον στοιχώνει το μπλοκάρισμα
Το περιβόητο «μπλοκάρισμα» είναι κάτι που στοιχειώνει τον Κάφκα σε όλη του τη ζωή, ωστόσο φαίνεται πως αυτός ο φόβος ενισχύθηκε καθώς η φυσική του κατάσταση γινόταν ολοένα και πιο κακή. Το ενδιαφέρον στην επιστολή είναι ότι ο Κάφκα γράφει με ευανάγνωστα γερμανικά, ενώ το ύφος της επιστολής (καίτοι δραματικό για τον ίδιο) είναι αρκετά ευγενικό προς τον παραλήπτη της.
Φαίνεται πως είχε προηγηθεί η επιστολή του Albert Ehrenstein προς τον Κάφκα, στην οποία του ζητούσε να εισφέρει κάποιο κείμενο στο εξπρεσιονιστικό περιοδικό Die Gefährten που διήθυνε εκείνη την περίοδο. Ως εκείνη τη στιγμή είχαν δει το φως της δημοσιότητας κάποια διηγήματα του Κάφκα που γράφτηκαν το 1917 και εκδόθηκαν δύο χρόνια αργότερα.
Ο Κάφκα ενημερώνει ευθαρσώς τον Albert Ehrenstein: «Δεν έχω γράψει τίποτα εδώ και τρία χρόνια, όσα έχουν εκδοθεί τώρα είναι παλιά πράγματα, δεν έχω άλλη δουλειά, ούτε καν κάτι που να έχω ξεκινήσει»
Ο Gabriel Heaton, ειδικός βιβλίων και χειρογράφων στον οίκο Sotheby’s στο Λονδίνο, ο οποίος βγάζει την επιστολή σε διαδικτυακή δημοπρασία στις 27 Ιουνίου, 100 χρόνια μετά τον θάνατο του συγγραφέα, είπε στον Guardian ότι οι επιστολές του Κάφκα που αναφέρονταν στα γραπτά του ήταν σπάνιες.
Τρομερά συγκινητικό
Ο τόνος της επιστολής, με την απλή υπογραφή «Κάφκα», ήταν αυτός ενός συγγραφέα προς ένα φίλο του, αν και, όπως σημειώνει ο Heaton, «δεν ήταν μια συνειδητά λογοτεχνική επιστολή».
Για να συμπληρώσει: «Είναι τρομερά συγκινητικό να λέει ο Κάφκα ότι πάσχει από συγγραφικό μπλοκάρισμα. Είναι κάτι που βλέπουμε συχνά πυκνά να αναφέρεται στα ημερολόγιά του».
Αυτά περιλαμβάνουν αρκετές επώδυνες αναφορές όπως «το τέλος της γραφής, πότε θα μου έρθει;», «η παλιά ανικανότητα» και «πλήρης ακινησία», «ατελείωτα βασανιστήρια». «Πρέπει να βουτήξεις, σαν να λέμε, και να βυθιστείς πιο γρήγορα από αυτό που βυθίζεται μπροστά σου», έγραψε στο ημερολόγιό του στις 30 Ιανουαρίου 1915.
Ο Heaton είπε ακόμη: «Γνωρίζουμε καλά ότι η γραφή απαιτούσε βαθιά αποθέματα της εσωτερικής δύναμης του Κάφκα. Ποτέ δεν νιώθει ότι του είναι εύκολο να γράψει. Είναι εξαντλημένος από αυτό, δεν είναι κάτι που πηγάζει εύκολα από μέσα του, και αυτό είναι ένα πολύ βαθύ συναίσθημα».
Ωστόσο, παρά τον μελαγχολικό τόνο της επιστολής, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως εκείνη την εποχή ο Κάφκα ξεκίνησε την αναμφισβήτητα πιο έντονη ερωτική σχέση της ζωής του, με την Τσέχα δημοσιογράφο Milena Pollaková-Jesenská, η οποία μόλις είχε μεταφράσει το έργο του Der Heizer. Λέγεται, δε, ότι συνέβαλε καθοριστικά να ξεπεράσει τη δημιουργική του στασιμότητα για να γράψει τα τελευταία του αριστουργήματα.
Με βάση την αυξανόμενη ζήτηση μεταξύ των συλλεκτών για χειρόγραφες επιστολές γενικά –μια αυξανόμενη σπανιότητα στην ψηφιακή εποχή– και για τα γράμματα του Κάφκα, ειδικότερα, εκτιμάται ότι η τιμή πώλησης της επιστολής θα φτάσει μεταξύ 70.000 και 90.000 λιρών.
Το γράμμα κυκλοφόρησε για τελευταία φορά πριν από περίπου 11 χρόνια. Ο σημερινός ιδιοκτήτης της είναι ένας σημαντικός Ευρωπαίος ιδιωτικός συλλέκτης, είπε ο οίκος Sotheby’s, χωρίς να δώσει περισσότερες πληροφορίες.
Το γράμμα κυκλοφόρησε για τελευταία φορά πριν από περίπου 11 χρόνια. Ο σημερινός ιδιοκτήτης της είναι ένας σημαντικός Ευρωπαίος ιδιωτικός συλλέκτης, είπε ο οίκος Sotheby’s, χωρίς να δώσει περισσότερες πληροφορίες.
Συμπίπτει με την εκατονταετηρίδα από τον θάνατο του Κάφκα στις 3 Ιουνίου, η οποία έχει πυροδοτήσει ένα κύμα νέων βιβλίων, βιογραφικών και εκθέσεων.
Ο Κάφκα πέθανε το 1924 σε ηλικία 40 ετών. Ο Albert Ehrenstein κράτησε το γράμμα μέχρι το 1948, όταν το έστειλε σε μεγάλη ηλικία στην Τσέχα καλλιτέχνιδα Dolly Perutz, η οποία είχε δραπετεύσει από την κατεχόμενη από τους Ναζί Τσεχοσλοβακία το 1938, διαμένοντας πια στη Μασαχουσέτη. Το γράμμα βρίσκεται ακόμα στον φάκελο αεροπορικής αποστολής με τον οποίο το έλαβε.
Πηγή: bookpress.gr
678
124
20