16 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1980: Η ΜΑΥΡΗ ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ

Η ΜΑΥΡΗ ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ

Η 7η επέτειος για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου κορυφώθηκε στις 16 Νοεμβρίου του 1980 με την Νέα Δημοκρατία να βρίσκεται στην κυβέρνηση, αλλά το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου να είναι μια ανάσα πριν από την εκλογή του ως κυβερνών κόμμα.

Η καθιερωμένη πορεία είχε απαγορευθεί από τον πρωθυπουργό Γεώργιο Ράλλη. Οι διαδηλωτές θα έπρεπε να κάνουν πορεία μέχρι το Σύνταγμα και ύστερα να διαλυθούν. Ακριβώς έξω από την Βουλή, 2.000 περίπου αριστεριστές και αναρχικοί προσπάθησαν να σπάσουν τον αστυνομικό κλοιό. Ακολούθησαν επεισόδια που πήραν μεγάλη έκταση, τα οποία έφτασαν μέχρι την οδό Πατησίων, με λεηλασίες καταστημάτων, εμπρησμούς και δεκάδες συλλήψεις.

Πρωταγωνιστικό ρόλο στην καταστολή των επεισοδίων έπαιξε το μηχανοκίνητο της αστυνομίας, με τις γνωστές και αποκρουστικές «αύρες», που από εκείνη τη διαδήλωση δεν ξαναφάνηκαν στους δρόμους της Αθήνας.

Η πορεία ανέβηκε την οδό Σταδίου, συνέχισε στην πλατεία Συντάγματος, όπου συγκεντρωμένοι στο πεζοδρόμιο πολίτες διαφόρων παρατάξεων έβριζαν όσους συμμετείχαν, και μπήκε στην οδό Β.Σοφίας. Στο ύψος της βουλής είχαν παραταχθεί οι “δυνάμεις αποκατάστασης της τάξης”. Για λίγα λεπτά τα δύο μέτωπα έμειναν ακίνητα και ανταλάχθηκαν κάποιες φράσεις. Στην συνέχεια το μπλοκ των διαδηλωτών έκανε τα πρώτα βήματα προς τον σχηματισμό των Ματ και τότε αυτά επιτέθηκαν. Η μάζα των διαδηλωτών ήταν πυκνή και η υποχώρηση ήταν δύσκολη.

Τα ΜΑΤ μετέτρεψαν το κέντρο της Αθήνας σε πραγματικό σφαγείο με δυο νεκρούς διαδηλωτές (Κανελλοπούλου, Κουμής) τουλάχιστον δυο τραυματίες από αστυνομικά περίστροφα, εκατοντάδες σπασμένα κεφάλια, συλλήψεις κλπ…

Η 20χρονη εργάτρια Σταματία Κανελλοπούλου βρέθηκε πεσμένη σε πεζοδρόμιο της οδού Πανεπιστημίου χτυπημένη άσχημα από αστυνομικά γκλομπ. Μεταφέρθηκε αναίσθητη στο «Ιπποκράτειο» όπου άφησε την τελευταία της πνοή, προτού οι γιατροί της προσφέρουν τις πρώτες βοήθειες.

Ο 26χρονος Κύπριος φοιτητής της Νομικής Ιάκωβος Κουμής βρέθηκε στην Πλατεία Συντάγματος με βαριές κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις από γκλομπ (από σφαίρα αστυνομικού περιστρόφου υποστηρίζουν άλλοι), διακομίστηκε στο «Λαϊκό» και άφησε την τελευταία του πνοή λίγες μέρες αργότερα.

“Δεν έχουν τον Θεό τους. Με φάγανε”

Ο γνωστός στοχαστής και φιλόσοφος Λουκάς Αξελός περιγράφει τα γεγονότα. Είχε γνωρίσει τον νεαρό φοιτητή μέσω της έκδοσης του περιοδικού «Τετράδια» όπου συνεργάστηκαν.

«Μαζί με άλλους συντρόφους μας ζήσαμε εκείνη τη χρονιά το τριήμερο της επετείου του Πολυτεχνείου, στο «τραπεζάκι» των «Τετραδίων» και της «Εργασίας». Την Κυριακή, 16 Νοεμβρίου, κατεβήκαμε από νωρίς στο Πολυτεχνείο για να συμμετάσχουμε στην πορεία, όπως και έγινε. Είναι χαρακτηριστική η εμμονή του Ιάκωβου για συμμετοχή στην πορεία, «την πρώτη του», όπως ο ίδιος διατύπωνε στον Παύλο», συνεχίζει ο Λ. Αξελός.

«…δεδομένου ότι ο Ιάκωβος είχε ουσιαστική άγνοια, όχι μόνο της Αθήνας αλλά και της αστυνομικής βιαιότητας, κρίναμε σκόπιμο να διαλυθούμε και να επιστρέψουμε στα σπίτια μας. Ήταν 10 με 10:15 το βράδυ όταν χωρίσαμε. Αλίμονο. Ήταν για πάντα… Αργά το βράδυ ειδοποιήθηκα ότι ο Ιάκωβος είχε δολοφονηθεί από τα ΜΑΤ στο Σύνταγμα». «Δεν έχουν το Θεό τους, με φάγανε» Αν και οι τρεις νέοι είχαν αποφασίσει να απομακρυνθούν από την πορεία, ωστόσο ο Ιάκωβος βρέθηκε στο Σύνταγμα για τελευταία φορά. Στον δρόμο βρήκε έναν παλιό του φίλο. Ήταν ο Δημήτρης Παπαχρήστος, ο εκφωνητής του Πολυτεχνείου. Αφού αντάλλαξαν στα γρήγορα τα νέα τους, έδωσαν ραντεβού για την επόμενη μέρα. «Πάω να δω τι γίνεται μέχρι το Σύνταγμα, αύριο έχουμε ραντεβού».

Στο ραντεβού όμως παρευρέθηκε μόνο ο Δημήτρης. Σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες, ο νεαρός φοιτητής κάθισε σε μία καρέκλα και παρακολουθούσε τα γεγονότα. Εκεί, δέχθηκε το πισώπλατο χτύπημα των ΜΑΤ. Όπως έγραψε αργότερα ο Ιταλός ιατροδικαστής Ντουράντε, όποιος τον χτύπησε είχε πετύχει ένα καίριο πλήγμα αποκοπής του εγκεφάλου.

Κατά τη μεταφορά του στο νοσοκομείο, αιμόφυρτος κατάφερε να ψελλίσει: «Δεν έχουν το Θεό τους, με φάγανε». Όταν έφθασε στο Λαϊκό Νοσοκομείο, ήταν ήδη αργά. Ο Ιάκωβος ήταν κλινικά νεκρός. Μία εβδομάδα μετά, στις 23 Νοεμβρίου, άφησε την τελευταία του πνοή.

Οι αντιδράσεις από ΜΜΕ και πολιτικούς

Την άλλη μέρα ένας μικρός λόφος από παπούτσια υπήρχε έξω από τα λουλουδάδικα και οι εργάτες καθαριότητας ξέπλεναν το αίμα από τον δρόμο. Κάποιο από εκείνο το αίμα ήταν από τους Κουμή και Κανελλοπούλου…

Τα ΜΜΕ απέδωσαν τις ευθύνες σε 2000 προβοκάτορες, ο πρωθυπουργός Γ. Ράλλης δήλωσε στη Βουλή “και ο αρχάγγελος κρατούσε ρομφαία”, αλλά και η αντίδραση της αξιωματικής αντιπολίτευσης (ΠΑΣΟΚ), ήταν χλιαρή γιατί πλησίαζε πλέον στην εξουσία και έπρεπε να παίρνει “σοβαρές αποφάσεις” και να αρχίσει πλέον να κάνει “αστικές” υποχωρήσεις.

Την ευθύνη για τα αιματηρά γεγονότα ο πολιτικός κόσμος αποφάσισε να τη ρίξει στους διαδηλωτές. Στις 10 το βράδυ της ημέρας των επεισοδίων ο Ανδρέας Παπανδρέου δηλώνει ότι «μικρές ομάδες ανευθύνων στοιχείων και προβοκατόρων άγνωστης και ύποπτης προέλευσης δημιούργησαν θλιβερά έκτροπα με προφανή σκοπό να αμαυρώσουν και να δυσφημήσουν τη μεγάλη λαϊκή επέτειο του Πολυτεχνείου».

Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση περιορίστηκε να εκφράσει την οργή της για τις «οργανωμένες ομάδες αναρχικών και εξτρεμιστικών στοιχείων» που «αμαύρωσαν τη μεγάλη λαϊκή επέτειο και προκάλεσαν βάναυσα τα δημοκρατικά και ειρηνικά αισθήματα του συνόλου του ελληνικού λαού». Σε ό,τι αφορά το θάνατο της Κανελλοπούλου, η κυβέρνηση περιορίσθηκε να δηλώσει ότι «για τις συνθήκες υπό τις οποίες σημειώθηκε ο θάνατος νεαρής εργάτριας διετάχθησαν διοικητικές ανακρίσεις».

Στη συζήτηση που έγινε στη Βουλή μία εβδομάδα αργότερα ο πρωθυπουργός, κ.Ράλλης, έκανε την εξής δήλωση που έμεινε στην ιστορία: «Και ο Αρχάγγελος Μιχαήλ σπάθην κρατεί στα χέρια του για να αμυνθεί εναντίον των δαιμόνων. Δεν κρατεί άνθη».

«Θα ήταν σε θέση, πραγματικά, η Αστυνομία στο σημείο της σύγκρουσης να προχωρήσει με ελιγμό τέτοιο, ώστε να αποκοπεί, το επαναλαμβάνω, το σώμα των 2.000 εξτρεμιστών και εκεί να τους αντιμετωπίσει», δήλωσε από την πλευρά του και ο Ανδρέας Παπανδρέου.

Όσο για τις «διοικητικές ανακρίσεις» για το θάνατο των δύο διαδηλωτών καμία απάντηση δε δόθηκε, κανένας ένοχος δεν τιμωρήθηκε. Τα ονόματά τους κοντεύουν να ξεχαστούν στις μέρες μας, τοποθετούμενα στον τραγικό κατάλογο των νεκρών αγωνιστών για τους οποίους δεν αποδόθηκε ποτέ δικαιοσύνη.