“Στην πΈνα” ✒️✒️
“ΠΟΙΗΣΗ KAI ΜΙΜΗΤΙΚΟΣ ΧΟΡΟΣ.”
Γράφει η Μαργαρίτα Αρβανίτη
Ποίηση και μιμητικός χορός…
Η ποίηση γεννήθηκε με προορισμό να θεραπεύει τη ψυχή του ανθρώπου, να τέρπει, να τον στηρίζει στις ανάγκες της καθημερινότητά του και όχι να διερωτάται ο αναγνώστης «τι θέλει να πει ο ποιητής!»
Στις πρωτόγονες κοινωνίες όταν γεννήθηκε η ανάγκη και η επιθυμία των ανθρώπων να επικοινωνούν και να συνεργάζονται μεταξύ τους καθώς η ζωή προχωράει μέσα από τη συλλογική προσπάθεια, οι πρώτες συλλαβές, λέξεις και προτάσεις αρθρώθηκαν με ρυθμό σαν επιφωνήματα ύμνοι και παρακάλια προς τους θεούς, σαν ξεσπάσματα ψυχής ή σαν προσπάθεια συντονισμού ομαδικών εργασιών καθώς η μουσικότητα έκφρασης διευκολύνει να κυλούν τα λόγια πιο εύκολα και πιο ευχάριστα στο αυτί βοηθώντας έτσι στην αποστήθιση και στη καλύτερη επικοινωνία. Ακόμα και σήμερα με τον χαρακτηριστικό …εϊόπ…εϊόπ.. συντονίζονται οι εργάτες όταν θέλουν να μετακινήσουν ένα βαρύ φορτίο, ένα κορμό δένδρου κλπ . Επίσης τα παιδιά με το τραγούδι ξεκινάνε τη γνωριμία τους με τον κόσμο και μετά μιλάνε.
Οι πρώτοι άνθρωποι στην αδυναμία τους να ερμηνεύουν τα φυσικά φαινόμενα και στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες επιβίωσης, επινόησαν τον μιμητικό χορό= θέατρο – χορός- τραγούδι (= λόγια με ρυθμό και μέτρο) σαν πράξη μαγική παρεμβατική προς τις δυνάμεις της φύσης στην προσπάθειά τους να τις εξευμενίσουν προκειμένου να τους στείλουν τα όσα είχαν ανάγκη. Για παράδειγμα με τον χορό της βροχής επικαλούντο τη βροχή, τόσο αναγκαία για την επιβίωση τους, με την αναπαράσταση του κυνηγιού επικαλούντο το καλό κυνήγι όπου με τον χορό σαν εξάσκηση γινόντουσαν καλύτεροι κυνηγοί και με άλλους χορούς αντίστοιχα επικαλούντο τη γονιμότητα, το ζευγάρωμα, τη καλλιέργεια και όσα κάλυπταν γενικότερα ανάγκες ψυχής και σώματος. Σε καταστάσεις ψυχικών διαταραχών ψιθύριζαν στους πάσχοντες ρυθμικά λόγια = ποίηση, επιδιώκοντας έτσι την ίαση και την συμφιλίωσή τους με την εχθρική πραγματικότητα που τους βασάνιζε.
Η ποίηση μέσα από τον μιμητικό χορό είναι καταγεγραμμένη στη ψυχή του ανθρώπου σαν αναπόσπαστη πράξη της καθημερινότητας του.
Η ποίηση όπως προέκυψε μέσα από το τραγούδι του μιμητικού χορού σαν προφορική απαγγελία με συνοδεία μουσικής σε εποχές που δεν είχε ανακαλυφτεί ακόμα η γραφή, συνεχίστηκε με τη μορφή αυτή στα προϊστορικά χρόνια των Ομηρικών επών και στα χρόνια της λυρικής ποίησης του Αλκαίου και της Σαπφούς οι οποίοι μελωδικά απήγγειλαν τα ποιήματά τους καθώς δεν εννοείτο η ποίηση να είναι γραπτή ούτε να είναι χωρίς μέτρο και μουσική. Ήταν έννοιες ταυτόσημες. «Αν αφαιρέσει κανείς από την ποίηση τη μελωδία, τον ρυθμό και το μέτρο, αυτό που μένει γίνεται κάτι άλλο ή πεζός λόγος» λέει ο Πλάτωνας. Συνεχίστηκε με αυτή τη μορφή και στο δημοτικό μας τραγούδι.
Στα χρόνια που ακολούθησαν ανά τους αιώνες η ποίηση έγινε γραπτή, «απογυμνωμένη» από μουσική και με πολλές αλλαγές εξέλιξης στη δομή στήριξης και στο περιεχόμενό της. Συμβαίνει όμως ακόμα, σε κάποιες γειτονιές του κόσμου όπως στην Ιρλανδία για παράδειγμα, μέσα από μία ομήγυρη ανθρώπων να ξεπετάγεται ο ποιητής, ο δικός τους άνθρωπος, κάποιος από ανάμεσά τους, ο οποίος έχοντας το χάρισμα της απαγγελίας στίχων με συνοδεία μουσικής και με λόγο που δεν μπορούν να στεριώσουν οι υπόλοιποι της παρέας, εκφράζει εκείνος τις σκέψεις, τα συναισθήματα τους και όσα ταλανίζουν τη ψυχή τους γενικότερα. Μπορεί να τους συν-αρπάζει = να τους παίρνει μαζί του για εκεί που όλα γίνονται πιο όμορφα πιο φιλικά στα μέτρα της καρδιάς. Τους οδηγεί στην κάθαρση, στη «λύση» όπως λέμε στην αρχαία τραγωδία, στην εκτόνωση συναισθημάτων και ψυχικών αναγκών.
Η ποίηση εκδηλώνεται στο πρόσωπο του ποιητή με την μορφή της δημιουργίας, στο πρόσωπο των αναγνωστών-ακροατών με την επιθυμία προσέγγισης – βίωσης, με την μορφή της κριτικής τοποθέτησης στο πρόσωπο των κριτικών και των ανθρώπων γενικότερα. Δεν θα μπορούσε κανείς να σταθεί με όποια ιδιότητά απέναντι στην ποίηση, αν δεν την είχε ο ίδιος μέσα του. Ακόμα και όσοι δεν ασχολούνται καθόλου, η ποίηση βρίσκεται μέσα τους «εν υπνώσει» μέχρι να καταφέρει να τους εκφράσει. Πολλές και διαφορετικές οι σημερινές απόψεις περί ποιήσεως. Σεβαστές όλες. Είναι δικαίωμα του κάθε ποιητή-δημιουργού να επιλέγει τον τρόπο που επιθυμεί να εκφράζεται. Σεβαστή και η επιλογή του αναγνώστη να αποδέχεται το έργο του ή να το απορρίπτει. Στη προσέγγιση της ποίησης σημαντικό ρόλο παίζει η γλώσσα, η δομή στήριξης, η σαφήνεια η ευκρίνεια, η φροντίδα του ποιητή αν και περίτεχνος ο λόγος του να παραμένει επικοινωνιακά αναγνωρίσιμος και τα δυνατά συναισθήματα που γεννάνε τα ηχοχρώματα των στίχων. Κυρίως όμως η θεματολογία είναι καθοριστική προκειμένου να γεννήσει το ενδιαφέρον όταν αναφέρεται στα ποθητά της ψυχής των ανθρώπων όχι μόνο σαν όραμα αλλά και σαν στήριξη της προοπτικής να τα ζήσουν μέσα στη πραγματική ζωή.
Συμβαίνει όμως τα λόγια των ποιητών να μην γίνονται πάντα πετυχημένοι φορείς των σκέψεων που θέλουν να επικοινωνήσουν. Η ασυνταξία της ποιητικής φόρμας σαν τεχνική «αφαίρεσης», ο συνειδητά επιλεγμένος επιτηδευμένος λόγος σαν αυτοσκοπός, η πρόθεση στείρου εντυπωσιασμού με την πολυπλοκότητας της έκφρασης αλλά και η πρωτοπορία των εννοιών που ενδέχεται να απαιτούν ωριμότητα για την αποδοχή τους, στο σύνολό τους αποτελούν παράγοντες ικανούς να απομακρύνουν τον κόσμο από την ποίηση καθώς εισπράττουν την δυσαρέσκεια μιας δυσνόητης γραφής η οποία κατ΄επέκταση γίνεται και αδιάφορη. Ενδέχεται και ο αναγνώστης να στερείται της εξοικείωσης με τις φόρμες της λεκτικής αφαίρεσης αν αυτές προτιμά και να χρειάζεται τον χρόνο του προκειμένου να μάθει να «αποκωδικοποιεί» τα νοήματα που κυοφορούν, χωρίς να «ακυρώνει» τον ποιητή-δημιουργό . Συμβαίνει και σε ένα ποσοστό αναγνωστών το «δυσνόητο» αν και «ακατανόητο» να γίνεται αποδεκτό στην προσπάθειά του να μην θεωρηθεί «κατωτέρου» στα περί ποιήσεως. Και τότε χάνουμε ουσιαστικά ξανά τον αναγνώστη-ακροατή! «Η χειρότερη τραγωδία για έναν ποιητή είναι να τον θαυμάζουν επειδή δεν τον καταλαβαίνουν» – Ζαν Κοκτώ.
Τα έργα σε κάθε μορφή δημιουργίας δοκιμάζονται και κρίνονται από την ίδια τη ζωή. Το μεγαλύτερο βραβείο δεν είναι τα χαρτιά πιστοποίησης που δίνονται από μια «ελίτ ειδημόνων» κριτικής επιτροπής αλλά το «άπλωμά» των ποιημάτων σε όλο και μεγαλύτερο πλήθος ανθρώπων μέσα σε κοινωνίες που το έχουν ανάγκη , πολύ περισσότερο όταν είναι πολύ μικρό το ποσοστό ανταπόκρισης και αποδοχής όπως στη χώρα μας, έστω και αν έχουμε δύο βραβευμένους ποιητές με Νόμπελ, τον Οδ. Ελύτη και Γ. Σεφέρη. Γεγονός που γεννάει ερωτηματικά που επιζητούν απαντήσεις για αντίστοιχες λύσεις.
Η μελοποιημένη ποίηση στις μέρες μας καθώς και η συνοδεία απαγγελίας της ποίησης με μουσικά όργανα και ρυθμούς προσαρμοσμένους στις ανάγκες των ήχων των στίχων της, κερδίζουν όλο και περισσότερο το ενδιαφέρον όπου συμβαίνουν, γεννάνε τον ενθουσιασμό του κοινού, την αποδοχή και την ελπίδα μιας αναγεννημένης «επανασύνδεσης» της ποίησης με το κοινό της, για ουσιαστική «συνάντηση» ποιητή και αναγνώστη- ακροατή προκειμένου να μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά προς τον άνθρωπο και τη κοινωνία του! Αυτή είναι και η ουσία, η αξία ύπαρξης της ποίησης! Όχι η ποίηση για την ποίησης σαν πόνημα του ενός για προσωπική εκτόνωση αλλά η ποίηση για τον άνθρωπο και τη ζωή του! Η μεγαλύτερη επιβράβευση για τον ποιητή είναι τα πολλά «χτυποκάρδια» που μπορεί να γεννά, συνθήκη ικανή να οδηγήσει τον άνθρωπο «λυτρωμένο» στην ένωσή του με τον κόσμο, με τον παλμό της ζωής, για κοινή πορεία προς τα επιθυμητά της ψυχής!
ΠΟΙΗΣΗ
Ίαση. Κοινωνικός προορισμός.
Με συναίσθημα. Μαχητικός
Σαν μεγεθυντικός φακός.
στέκει στα δύσκολα
και στα ωραία
με λόγια εμπνευσμένα
“θεϊκής ” πνοής
σαν βάλσαμο δοσμένα
κατάθεση ψυχής.
Έρχεται και συν-αρπάζει
τα ανεκπλήρωτα
και ανείπωτα καθαγιάζει
τους καημούς καταλαγιάζει
στο Ιερό της Κάθαρσης
καθώς μας οδηγεί
ο δικός μας άνθρωπος
ο Ποιητής.
Μαργαρίτα Αρβανίτη
Ποιήτρια-Συγγραφέας
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΕΔΩ:
678
124
20