ΜΑΤΑ ΧΑΡΙ… Η ΠΙΟ ΔΙΑΣΗΜΗ ΚΑΤΑΣΚΟΠΟΣ

Χορεύτρια αισθησιακών θεαμάτων και επαγγελματίας ερωμένη, η πανώρια κατάσκοπος της γαλλικής κυβέρνησης στα ταραγμένα χρόνια του Α’ Παγκοσμίου έμεινε θρύλος θηλυκότητας αλλά και κατασκοπικής σαγήνης.

Οι περιπέτειες βέβαια με την κατασκοπεία θα της στερούσαν τη ζωή, καθώς εκτελέστηκε το 1917 όταν θεωρήθηκε διπλή κατάσκοπος, σε μια υπόθεση που παραμένει ανεξιχνίαστη.

Οι κατακτήσεις της πάντως και τα απόρρητα ντοκουμέντα που παρέδιδε στον γαλλικό στρατό παραμένουν αναντίρρητα, με την εξωτικής ομορφιάς σκουρόχρωμη μελαχρινή με τα αισθησιακά χείλη και τα μεγάλα μαύρα μάτια να γίνεται σύμβολο εκρηκτικού ερωτικού ταμπεραμέντου.

Η χορεύτρια των παρισινών καμπαρέ που απέκτησε φήμη ζηλευτή και έμεινε γνωστή ως Μάτα Χάρι αξιοποίησε στο έπακρο το διεθνές δίκτυο των εραστών της αποπλανώντας τους γερμανούς στόχους της.

«Ανέκαθεν λάτρευα τους αξιωματικούς. Προτιμούσα πάντα να είμαι η ερωμένη ενός αδέκαρου στρατιωτικού παρά ενός πλούσιου τραπεζίτη. Η μεγαλύτερη απόλαυση για μένα είναι να κάνω έρωτα μαζί τους δίχως να σκέφτομαι τα χρήματα. Επιπλέον, μου αρέσει να τους συγκρίνω μεταξύ τους, αναλόγως εθνικοτήτων», έλεγε η Μάτα Χάρι και ήξερε σίγουρα καλύτερα…

Η Margaretha Geertruida Zelle γεννιέται στις 7 Αυγούστου 1876 σε πόλη της Ολλανδίας. Ο πατέρας της ήταν καπελάς που πτώχευσε λίγο αργότερα και η μητέρα της μεγάλωνε τα τρία της παιδιά όπως μπορούσε, μέχρι τον θάνατό της τουλάχιστον όταν η Μάτα Χάρι ήταν 15 ετών. Τότε ήταν που τα παιδιά χωρίστηκαν και στάλθηκαν να ζήσουν με συγγενείς.

Το ερωτικό της ταμπεραμέντο φάνηκε από πολύ νωρίς, όταν εκδιώχθηκε από το σχολείο επειδή συνελήφθη να ερωτοτροπεί με τον διευθυντή! Η σεξουαλικότητα έπαιξε από νωρίς ρόλο στη ζωή της: στα μέσα της δεκαετίας του 1890, έφηβη ακόμα, απάντησε θαρραλέα στην αγγελία του σκοτσέζου αξιωματικού Rudolf MacLeod, ο οποίος έψαχνε νύφη να πάρει μαζί του στις Ολλανδικές Ανατολικές Ινδίες.

Παρά τη διαφορά των 21 ετών, ο γάμος έλαβε χώρα στις 11 Ιουλίου 1895, με τη 19χρονη Μάτα να περνά κοντά του 9 χρόνια δύσκολου γάμου, αποκτώντας ταυτοχρόνως και δύο παιδιά, αν και ο γιος της θα πέθαινε το 1899 όταν δηλητηριάστηκε κάτω από ανεξιχνίαστες συνθήκες.

Τόσο η ζήλεια του αξιωματικού όσο και ο αλκοολισμός του ανάγκασαν την κοπέλα να τον χωρίσει: εκείνος πήρε την κόρη τους και έφυγε και η Μάτα βρήκε καταφύγιο στο Παρίσι, όπου θα συνδεθεί ερωτικά με διπλωμάτη, ο οποίος θα της σφυρίξει την ιδέα να υποστηρίζει οικονομικά τον εαυτό της γινόμενη χορεύτρια καμπαρέ…

Τα εξωτικά χαρίσματα της μελαχρινής καλλονής έδεσαν αρμονικά με το Παρίσι του 1905, που έψαχνε σαν τρελό την ανατολίτικη ομορφιά. Η Μάτα Χάρι άδραξε την ευκαιρία από τα μούτρα με τη χαρακτηριστική της γενναιότητα: έφτιαξε μια περσόνα με εξωτικό άρωμα Ινδίας, τυλιγμένη σε τούλια, και κυριάρχησε στις τολμηρές σκηνές των καμπαρέ! Και βέβαια, στη μεταμόρφωσή της από σύζυγος στρατιωτικού σε «Σειρήνα της Ανατολής» δεν παρέλειψε να υιοθετήσει το καλλιτεχνικό όνομα «Μάτα Χάρι», που στην ινδονησιακή διάλεκτο σήμαινε «Μάτι μιας Νέας Αυγής».

Αφού κατέκτησε τη βραδινή ζωή του Παρισιού, έβαλε κατόπιν πλώρη να μεταφέρει τον αισθησιασμό της και σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, αν και μέσα σε λίγα μόλις χρόνια η εντύπωση που είχε κάνει θα ξεθώριαζε.

Κι έτσι, την ώρα που δύσκολα εξασφάλιζε πια αισθησιακές εμφανίσεις σε καμπαρέ, έβγαζε πια τα προς το ζην αποπλανώντας κυβερνητικούς και στρατιωτικούς αξιωματούχους, με το σεξ να γίνεται ακρογωνιαίος λίθος του επαγγέλματός της.

Και βέβαια όταν ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος, η ίδια, ως υπήκοος ουδέτερης χώρας, μπορούσε να μετακινείται ελεύθερα στην πολεμοκρατούμενη Ευρώπη, με τις σχέσεις της να μην κάνουν διακρίσεις σε εθνικότητες. Κάτι που σύντομα θα έμπαινε φυσικά στο στόχαστρο τόσο της βρετανικής όσο και της γαλλικής αντικατασκοπείας, με τους εφήμερους δεσμούς με Γερμανούς και τα απανωτά ειδύλλια της Μάτα Χάρι να καλούν σε μόνιμη πια παρακολούθησή της…

Κοντά στα 40 πλέον και με τις ένδοξες χορευτικές μέρες να αποτελούν παρελθόν, η Μάτα Χάρι ερωτεύτηκε έναν 21χρονο ρώσο αξιωματικό, τον Vladimir de Masloff, το 1916. Οι περιπέτειες του εραστή όμως στο μέτωπο τον άφησαν τυφλό από το ένα μάτι, γι’ αυτό και αποδέχτηκε η Μάτα Χάρι την ιδιαιτέρως επικερδή πρόταση της γαλλικής κυβέρνησης να γίνει κατάσκοπός της, για να συντηρεί τον νεαρό μνηστήρα της.

Ο γάλλος λοχαγός Georges Ladoux της πρότεινε να δουλέψει για την αντικατασκοπεία της χώρας του, να χρησιμοποιήσει δηλαδή τους συνδέσμους της στον γερμανικό στρατό και να αποπλανήσει τα ανώτερα στελέχη της ιεραρχίας, αποσπώντας μυστικά. Ποτέ βέβαια δεν θα έφτανε τόσο ψηλά. Πήγε πάντως αρκετά καλά.

Κάποια στιγμή βέβαια αποπλάνησε Γερμανό στρατιωτικό ακόλουθο, προκειμένου να του εκμαιεύσει απόρρητα σχέδια, κι εκείνος υπονόησε μέσω τηλεγραφήματος στους δικούς του στο Βερολίνο ότι η Μάτα Χάρι αποδέχθηκε την πρότασή του να δουλέψει προς όφελος της Γερμανίας. Το τηλεγράφημα υποκλάπηκε από τη γαλλική αντικατασκοπεία και η ίδια φάνταζε πια διπλή πράκτορας!

Κι έτσι η Μάτα Χάρι συνελήφθη από τις γαλλικές αρχές για κατασκοπεία στο Παρίσι στις 13 Φεβρουαρίου 1917 και ρίχτηκε σε μπουντρούμι παρισινής φυλακής. Παρά το γεγονός ότι ορκιζόταν στους ανακριτές της: «Εταίρα; Το παραδέχομαι. Κατάσκοπος; Ποτέ!» και ότι «έζησα πάντα για χάρη του έρωτα και των απολαύσεων», εκείνοι δεν την πίστεψαν παρά την απουσία ενοχοποιητικών στοιχείων (αδιάσειστων τουλάχιστον).

Δίκη και εκτέλεση

Σε μια εποχή που η κατασκοπεία ήταν ο αποδιοπομπαίος τράγος για τις στρατιωτικές απώλειες των Συμμάχων, η Μάτα Χάρι καταδικάστηκε με συνοπτικές διαδικασίες όταν η γαλλική αντικατασκοπεία και ο ίδιος ο σύνδεσμός της, λοχαγός Georges Ladoux, παρουσίασαν στο δικαστήριο τις αποδείξεις με τέτοιο τρόπο που να την ενοχοποιούν περισσότερο.

Ο αμοραλιστικός τρόπος ζωής της ήταν όμως που την καταδίκασε, καθώς τα πάρε-δώσε της με τους γερμανούς αξιωματούχους θεωρήθηκαν ύποπτα: «συνηθισμένη καθώς είναι να χρησιμοποιεί τους άντρες, είναι ακριβώς ο τύπος της γυναίκας που είναι γεννημένη κατάσκοπος», κατέληξε ο εισαγγελέας.

Κι έτσι, σε μόλις 45 λεπτά της ώρας, το στρατοδικείο έβγαλε απόφαση: την καταδίκασε για διπλή πράκτορα, υπεύθυνη μάλιστα για τον θάνατο χιλιάδων στρατιωτών!

Η Μάτα Χάρι εκτελέστηκε στο απόσπασμα στις 15 Οκτωβρίου 1917, χαρίζοντας από μακριά ένα φιλί στους στρατιώτες που περίμεναν με τα όπλα στο χέρι να τη σκοτώσουν. Αυτό θα ήταν το απρόοπτο τέλος της ξακουστής «Σειρήνας», το όνομα της οποίας έγινε ωστόσο συνώνυμο της πλανεύτρας κατασκόπου..

Επιμέλεια άρθρου Καλλιόπη Γιακουμή