Η αληθινή ιστορία πίσω από το οσκαρικό «Πράσινο Βιβλίο»

Κάτι περισσότερο από ένα χρηστικό βιβλίο: ένας σωτήριος χάρτης για τους μαύρους ταξιδιώτες της Αμερικής του ’50

Ας υποθέσουμε ότι είστε μαύρος και κάνετε εκδρομή με το αυτοκίνητο σας στην Αμερική του 1954 και στην περίφημη Λεωφόρο 66. Θέλετε κάπου να διανυκτερεύσετε και έχετε ήδη φτάσει στο Αλμπουκέρκι για πρώτη φορά. Στην περιοχή υπάρχουν δεκάδες μοτέλ, αλλά μόνο 8 θα σας δεχθούν. Ας το ξαναπούμε: το να είστε μαύρος εκείνη την εποχή και να επιλέξετε να κοιμηθείτε κάπου όπου δεν είστε ευπρόσδεκτοι μπορεί να εξελιχθεί στη μεγαλύτερη ταπείνωση της ζωής σας ή ακόμη και σε ένα περιστατικό βίας που θα ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Αυτό υπάρχει τρόπος να το αποφύγετε, χάρη σε έναν σωτήριο οδηγό που θα κυκλοφορήσει για πρώτη φορά το 1936 και θα σας ενημερώνει για τα μέρη στα οποία θα είστε πραγματικά ευπρόσδεκτοι.

Το «Πράσινο Βιβλίο» που ενέπνευσε την οσκαρική πλέον, ομώνυμη ταινία, ήταν ένας τέτοιος οδηγός. Και τώρα ας μιλήσουμε για την κοινωνική, πολιτισμική, αρχιτεκτονική και κατασκευαστική άνθιση των ΗΠΑ. Στα μέσα του 20ου αιώνα, πολλοί Αμερικανοί ζούσαν με το όνειρο ενός μεγάλου road trip που πρακτικά σήμαινε ελευθερία, ευμάρεια και έναν τρόπο για να γνωρίσει κανείς τον τόπο του καλά.

Το YellowStone, το Grand Canyon, το Σαν Φρανσίσκο, το Γιοσέμιτι, ήταν προορισμοί – όνειρο ζωής για τον κάθε Αμερικανό που διέθετε αυτοκίνητο και μία τακτοποιημένη ζωή. Ξενοδοχεία, μικρά χόστελς, εστιατόρια, μαγαζιά με είδη τροφίμων ξεπηδούσαν κατά μήκος των νέων οδικών αρτηριών που είχαν κατασκευαστεί και αυτό αν μη τι άλλο ήταν μια ένδειξη ελευθερίας και καλής ζωής. Όχι, όμως, για όλους. Οι μαύροι που επέλεγαν να κάνουν ένα τέτοιο ταξίδι έπρεπε να είναι προετοιμασμένοι για τα χειρότερα: έπρεπε να ετοιμάσουν φαγητό για να πάρουν μαζί τους και να είναι απολύτως σίγουροι ότι θα μπορούσαν να διανυκτερεύσουν στο αυτοκίνητό τους σε κάποιο ήσυχο σημείο, κοντά στη λεωφόρο. Σε κάποιες πολιτείες ήταν σοφό να μην κατέβουν καν από το αμάξι.

Μετά από αλλεπάλληλα περιστατικά βίας εναντίον μαύρων, ο Victor H. Green, Αφροαμερικανός υπάλληλος ταχυδρομείου και συγγραφέας ταξιδιωτικών άρθρων, αποφάσισε να φτιάξει έναν σωτήριο χάρτη με όλα τα εστιατόρια / βενζινάδικα/ παντοπωλεία / ξενοδοχεία στα οποία δεν θα αντιμετώπιζαν κίνδυνο για τη ζωή και τη σωματική τους ακεραιότητα μαύροι ταξιδιώτες μαζί με τις οικογένειές τους. Στην αρχή το βιβλιαράκι κυκλοφορούσε με λίγες σελίδες χρηστικών πληροφοριών και μοιραζόταν από χέρι σε χέρι και σε όποιον μαύρο ήθελε να κάνει ένα μεγάλο ταξίδι. Στην αρχή το περιεχόμενων των πληροφοριών αφορούσε μόνο τη Νέα Υόρκη, πολύ σύντομα, όμως, εμπλουτίστηκε με πληροφορίες για πόλεις και στις 50 πολιτείες των ΗΠΑ.

Ο πλήρης τίτλος του βιβλίου που θα επανεκδιδόταν χιλιάδες φορές ήταν “The Negro Travelers’ Green Book” και στις πρώτες σελίδες του υπήρχε πάντα ένα μήνυμα του Green: «Κάποια στιγμή στο κοντινό μέλλον θα υπάρξει μέρα που αυτό εδώ το βιβλίο δεν θα χρειάζεται να κυκλοφορεί πια. Θα είναι τότε που εμείς, ως φυλή, θα έχουμε αποκτήσει ίσα δικαιώματα και προνόμιο με όλους στις Ηνωμένες Πολιτείες» Η δουλειά του Green από το Χάρλεμ θεωρήθηκε εκτός από σωτήρια και μία ξεκάθαρη διακήρυξη για τα δικαιώματα των μαύρων, μία καταγραφή της κοινωνίας βίας που υπήρξε η Αμερική μέχρι τις μέρες του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ…