ΤΙΝΑ ΚΑΤΣΟΥΛΗ: " Το σπουδαίο είναι ο κόσμος να διαβάζει βιβλία, γιατί έτσι θητεύει στον πολιτισμό."

Συνέντευξη στην συγγραφέα
Τίνα Κατσούλη

Κοντά μας σήμερα η συγγραφέας του βιβλίου

“ΣΤΗΝ ΑΧΛΗ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ“

Το βιβλίο της κα. Κατσούλη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Λιβάνη

1) Τι αποτέλεσε πηγή έμπνευσής σας για αυτό το βιβλίο;

Τ.Κ: Η ιδέα για το βιβλίο και το θέμα του κυοφορούνταν πολλά χρόνια.

Το θέμα γεννήθηκε από την αγάπη μου για την Αρχαιολογία και την Ιστορία της Τέχνης, που ήταν το αντικείμενο των σπουδών μου. Πηγή έμπνευσής μου ήταν η εμβληματική μορφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου και το οικουμενικό του όραμα. Μαζί με αυτόν στο προσκήνιο της μυθοπλασίας προβάλλουν οι ηρωίδες μου: Η Ρωξάνη, η Βαρσίνη, η Θεσσαλονίκη, η Μαργκερίτα Λούτι, η Χαριστώ. Τα πρόσωπα αυτά ήταν ένας ακόμα λόγος γέννησης αυτού του βιβλίου. Κινούνται στο περιθώριο της Ιστορίας, πίσω από τους μεγάλους πρωταγωνιστές και ξεχνιούνται, γιατί η Ιστορία αδιαφόρησε γι’ αυτά. Έτσι χάνονται μέσα στη σιωπή, μέσα στην αχλή των αιώνων. Αυτή όμως η λησμονιά που τα τυλίγει υπήρξε η κινητήρια δύναμη της δικής μου προσέγγισης. Με ενδιαφέρει δηλαδή ο ρόλος των αφανών γυναικείων προσώπων στην Ιστορία, γι’ αυτό τοποθέτησα τα πρόσωπα αυτά στο κέντρο της μυθοπλασίας.

2) Σπουδάσατε αρχαιολογία και ιστορία της τέχνης και εργάζεστε ως εκπαιδευτικός. Πως αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την συγγραφή;

Τ.Κ: Η απάντηση στην ερώτηση είναι δύσκολη ή μάλλον σύνθετη. Η συγγραφή δεν είναι μία προμελετημένη περιπέτεια στην οποία αποφασίζεις να μπεις. Η περιπέτεια σε προσκαλεί κι εσύ δέχεσαι. Δε θέλω να θεωρηθεί κοινότυπο, αλλά αισθάνθηκα την εσωτερική ανάγκη να γράψω. Η ανάγκη αυτή τροφοδοτήθηκε από την αγάπη μου για την Ιστορία κι από τα διαβάσματά μου, καθώς ήμουν και συνεχίζω να είμαι αναγνώστρια ιστορικών μυθιστορημάτων. Άλλωστε, κατά τη διάρκεια της συγγραφής λειτούργησα περισσότερο ως αναγνώστρια, δηλαδή έγραψα αυτό που εγώ θα ήθελα να διαβάσω.

3) Τι συνιστά τη δυσκολία στη συγγραφή ενός ιστορικού μυθιστορήματος και, συγχρόνως, τι το καθιστά γοητευτικό;

Τ.Κ: Η συγγραφή ενός ιστορικού μυθιστορήματος είναι πράγματι μία υπέροχη περιπέτεια. Μου έρχεται στο μυαλό μία ρήση της αγαπημένης μου ποιήτριας Κικής Δημουλά: «Ουδείς ευτυχής έχει διακόψει ευτυχία για να γράφει ποιήματα». Και με αυτό δεν εννοώ ότι απαιτείται βασανισμός και δυστυχία, για να γράψει κανείς ή τέλος πάντων για να μιλήσω για τον εαυτό μου, οπωσδήποτε η συγγραφή ενός ιστορικού μυθιστορήματος είναι μία δύσκολη διαδικασία, αλλά ταυτόχρονα συναρπαστική. Δύσκολη, λόγω της έρευνας που απαιτείται για τη συγκέντρωση και μελέτη του ιστορικού υλικού που καλείσαι να διαχειριστείς, αλλά και της λεπτής ισορροπίας που πρέπει να κρατήσεις ανάμεσα στην ιστορική αναδιήγηση και τη μυθοπλασία. Συναρπαστική, γιατί μέσα από αυτήν τη διαδικασία ικανοποιείς την προσωπική σου ανάγκη για μάθηση και την ίδια στιγμή προσφέρεις- ή ελπίζεις να προσφέρεις- και στον αναγνώστη σου την ίδια χαρά που εσύ δοκιμάζεις, τη χαρά της γνώσης, αλλά και αισθητική απόλαυση.

4) Ένας ιστορικός κόσμος ξεδιπλώνεται μέσα από τις σελίδες του βιβλίου σας, από την Ελληνιστική περίοδο μέχρι την Αναγέννηση των μεγάλων ζωγράφων, που έμειναν στην ιστορία από τα αριστουργήματα που δημιούργησαν. Σίγουρα χρειάστηκε πολύ μελέτη πάνω σε αυτές τις δύο εποχές Πόσο χρονικό διάστημα χρειάστηκε για να ολοκληρωθεί το μυθιστόρημα σας.

Τ.Κ: Ο Χρόνος και η φθορά που φέρνει καθώς κυλά είναι ο μίτος της ιστορικής και μυθοπλαστικής αφήγησης. Ο χρόνος, λοιπόν, με απασχολεί ως θέμα, ως κοινή μοίρα των ηρώων μου, γι’ αυτό και γίνεται ο καμβάς πάνω στον οποίο αναπτύσσεται η αφήγηση. Η μακρινή Ασία τον καιρό της εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η Αμφίπολη, η ελληνιστική Θεσσαλονίκη, η Ρώμη της αρχαιότητας και της Αναγέννησης, διαλέγονται με τη σύγχρονη εποχή και συνιστούν τον πολυδιάστατο χρόνο και χώρο μέσα στα οποία αναπτύσσεται η αφήγηση. Μέσα σ’ αυτό το ευρύ χρονικό πλαίσιο δρουν οι ήρωες μου και γι’ αυτό, όπως καταλαβαίνετε, απαιτήθηκε αρκετή έρευνα στις πηγές και μελέτη.

Η συγκέντρωση του υλικού και η συγγραφή διήρκησαν περίπου τρία χρόνια πριν το κείμενο φτάσει στα χέρια του εκδότη. Ήταν όμως μια πολύ παραγωγική περίοδος για μένα, την οποία, παρά τις δυσκολίες, απόλαυσα.

5) Εντυπωσιακή η πλοκή του βιβλίου σας, ιστορία, τέχνη, έρωτας, πόλεμος. Άρτια γραμμένα, απόλυτα σαφή η γραφή σας στα γεγονότα και τα πρόσωπα της εποχής που τοποθετείται το μυθιστόρημα σας. Σας δυσκόλεψε η συγγραφή του;

Τ.Κ: Θα σας απαντήσω με κάτι που διάβασα για τη γοητεία αλλά και για τις απαιτήσεις που έχει η συγγραφή του ιστορικού μυθιστόρηματος, με το οποίο συμφωνώ απόλυτα: «Η σύνθεση της ιστορικής αφήγησης και της αναπαράστασης έχει μακρά ιστορία. Πάντα η λογοτεχνία κατόρθωνε να διασώσει την ιστορική μνήμη και να κάνει το ιστορικό γεγονός πιο εύγλωττο, ικανό να ερεθίσει το θυμικό και να συμβάλλει στη διαμόρφωση της συλλογικής μνήμης». Για να επιτευχθεί όμως αυτό απαραίτητη είναι η σωστή συναρμογή ιστορίας και μυθοπλασίας και η διατήρηση της απαραίτητης ισορροπίας. Σε αυτό το σημείο έγκειται η πρόκληση που κι εγώ αντιμετώπισα. Πρόθεσή μου, βέβαια, δεν ήταν να συγγράψω την ιστορική βιογραφία των προσώπων που εμφανίζονται στο μυθιστόρημα. Τα πρόσωπα αυτά αν και τα περισσότερα είναι ιστορικά εμφανίζονται στο βιβλίο ως ήρωες της μυθοπλασίας.

Αυτή ήταν λοιπόν η δυσκολία που αντιμετώπισα και κατέβαλα κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να διαχειριστώ με σεβασμό το ιστορικό υλικό και την ίδια στιγμή να απελευθερώσω τη φαντασία μου και να εκφραστώ.

6) Η πρώτη σας συγγραφική δουλειά στο χώρο της λογοτεχνία έγινε με ένα ιστορικό βιβλίο. Ποιος ήταν ο στόχος σας; Τι μήνυμα θέλετε να περάσει το βιβλίο σας στον αναγνώστη που θα το διαβάσει;

Τ.Κ: Νομίζω πως ο αναγνώστης πρέπει να ακολουθήσει το δικό του μονοπάτι κατά την ανάγνωση του βιβλίου. Άλλωστε, η αναγνωστική πρόσληψη είναι κάτι εντελώς υποκειμενικό, επομένως ο αναγνώστης δε χρειάζεται να ακολουθήσει κάποιον οδικό χάρτη. Παρ’ όλα αυτά το βιβλίο είναι δυνατόν να διαβαστεί ως μία περιπέτεια αναζήτησης ενός αρχαίου θησαυρού, του πίνακα του Αετίωνα, που οι ήρωες μου αναζητούν μέσα στους αιώνες. Ο αναγνώστης όμως μπορεί να εισχωρήσει στα υποστρώματα της αφήγησης και να παρακολουθήσει την αγωνιώδη προσπάθεια των βασικών ηρώων σε τρεις διαφορετικές στιγμές της ιστορίας για προσωπική δικαίωση μέσα από την Τέχνη και τον Έρωτα, τα μόνα που μπορούν να σώσουν από τον φόβο του θανάτου και να νικήσουν τον Χρόνο.

7) Μοναδικά όμορφη και μεστή γραφή. Καθαρότητα λόγου και περιγραφές που πραγματικά σε παρασύρουν “Στην Αχλή των αιώνων”. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου σας, μας γνωρίζετε πρόσωπα και γεγονότα, που έγραψαν ιστορία .Ένα βιβλίο πηγής γνώσης και περιπέτειας που αξίζει διαβαστεί .

Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας ?

Τ.Κ: Νομίζω ότι η συγγραφή είναι σαν την ιστορική διάβαση του ποταμού Ρουβίκωνα από τον Ιούλιο Καίσαρα… δεν υπάρχει επιστροφή! Έχω περάσει, επομένως, στην άλλη όχθη, καθώς βρίσκομαι ήδη στη συγγραφή του δεύτερου βιβλίου μου. Παράλληλα όμως με την ιστορική μελέτη και προετοιμασία που κάνω, στα σχέδια μου είναι να κατέβει κάπως η στοίβα με τα αδιάβαστα λογοτεχνικά βιβλία που με υπομονή με περιμένουν στο γραφείο μου. Πιστεύω ότι κάθε βιβλιόφιλος καταλαβαίνει τι εννοώ. Η ανάγνωση είναι πολύ σημαντική πια για μένα, γιατί σημαίνει ταυτόχρονα ανατροφοδότηση και μαθητεία.

8) Σήμερα εκδίδονται παρά την κρίση πολλά λογοτεχνικά βιβλία. Υπάρχουν κάποια “κριτήρια” που βοηθούν τους αναγνώστες να επιλέξουν; Εσείς πως επιλέγετε βιβλία;

Τ.Κ: Αλήθεια είναι ότι εκδίδονται και κυκλοφορούν πολλά βιβλία κι αυτό είναι πολύ σπουδαίο. Οι συγγραφείς πρέπει να συνεχίζουν να γράφουν και να δημιουργούν και ο κόσμος να διαβάζει. Το σπουδαίο είναι ο κόσμος να διαβάζει βιβλία, γιατί έτσι θητεύει στον πολιτισμό. Υπάρχουν βιβλία για όλες τις προτιμήσεις, με ποικιλία θεμάτων και καθένας είναι ελεύθερος να διαλέξει ό,τι θέλει, αρκεί να μη σταματήσει να διαβάζει. Τα δικά μου κριτήρια είναι από καιρό διαμορφωμένα. Διαβάζω κυρίως ιστορικά μυθιστόρηματα. Έχω πολλούς αγαπημένους ξένους και Έλληνες συγγραφείς όπως τους: Μάσσιμο Μανφρέντι, Ζιλμπέρ Σινουέ, Αρτούρο Ρεβέρτε, Στίβεν Πρεσσφίλντ. Αγαπώ ακόμα τα βιβλία της Ρέας Γαλανάκη, της Φακίνου, της Ιωάννας Καρυστιάνη, της Ελένης Τσαμαδού, του Ισίδωρου Ζουργού και πολλών άλλων.

9) Ποια θεωρείτε αγαπημένη σας φράση και ποιος ο αγαπημένος σας από το συγκεκριμένο μυθιστόρημά σας;

Τ.Κ: Αγαπημένη φράση από το βιβλίο μου είναι ο τίτλος του: « Στην Αχλή των Αιώνων», γιατί αποδίδει την περιπέτεια που ο αρχαίος πίνακας του Αετίωνα και οι ήρωες δοκιμάζουν μέσα στους αιώνες, κύριως όμως επειδή αποδίδει τον αγώνα των αφανών γυναικείων ιστορικών προσώπων για δικαίωση με τη δύναμη της μυθοπλασίας. Δεν μπορώ όμως να επιλέξω κάποιον από τους ήρωες μου ως τον πιο αγαπημένο μου, γιατί τους αγαπώ όλους το ίδιο. Μάλιστα, δυσκολεύτηκα να αποκοπώ απ’ αυτούς και να τους αφήσω μέσα στις σελίδες του βιβλίου μου μετά το τέλος της συγγραφής. Αν όμως πρέπει να διαλέξω κάποιον θα επιλέξω αυτόν που με «παίδεψε» περισσότερο, κι αυτός ήταν η βασίλισσα Ρωξάνη, η σύζυγος του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κι αυτό γιατί δεν διέθετα καθόλου ιστορικές πληροφορίες για το πρόσωπό της, προκειμένου να την ενσαρκώσω και να την κάνω ηρωίδα της ιστορίας, παρά ελάχιστα σπαράγματα στο έργο του Αρριανού και του Πλούταρχου.

10) Ποιο βιβλίο διαβάζετε αυτόν τον καιρό; Ποια βιβλία ξεχωρίσατε την χρονιά που μας πέρασε και θα τα συνιστούσατε στους αναγνώστες μας;

Τ.Κ: Μόλις ολοκλήρωσα να διαβάζω το βιβλίο της Ιωάννας Καρυστιάνη «Χίλιες ανάσες», που μου άρεσε πολύ. Τη χρονιά που πέρασε διάβασα και συστήνω στους αναγνώστες νέες και παλιότερες εκδόσεις όπως το βιβλίο του Παπαμάρκου: «Γκιακ», της Φερράντε: «αυτοί που φεύγουν κι αυτοί που μένουν», του Στέφανου Δάνδολου: «Ιστορία χωρίς όνομα», της Ρέας Γαλανάκη: «Δύο γυναίκες, δύο θεές», του Ισίδωρου Ζουργού: «Λίγες και μία νύχτες», όπως κι ένα πολύ αγαπημένο βιβλίο από τα παλιά, που κατά καιρούς ξαναδιαβάζω, του Ίταλο Καλβίνο: «Αόρατες πόλεις».

10+1: Εδώ λοιπόν μπορείτε να προσθέσετε μόνη σας την ερώτηση που

δεν σας κάναμε.. Τι δεν σας ρωτήσαμε, που θα θέλατε να μας πείτε για αυτό..;;

10+1: Ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία για έναν πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα, προκειμένου κάποιος εκδοτικός οίκος να εκδώσει το βιβλίο του;

Τ.Κ: Εκείνος που αποφασίζει να μπει στην περιπέτεια της συγγραφής πρέπει να μην εγκαταλείψει την προσπάθεια, αλλά να επιμείνει, να έχει πίστη στο κείμενό του και υπομονή, υπομονή, υπομονή…

Και εμείς σας ευχαριστούμε πολύ κα. Κατσούλη, που μας μιλήσατε και μας χαρίσατε αυτήν την τόσο όμορφη και ζεστή συνέντευξη-γνωριμία, μαζί σας…Καλοτάξιδο το βιβλίο σας!!