“Καπράγια” της Πέμης Γκανά, γράφει η Καλλιόπη Γιακουμή-Κουγιώνη

Καπράγια: Ένας βράχος πεταμένος στο Τοσκανικό αρχιπέλαγος! Ένα μικρό νησί με λιγοστούς κατοίκους που έχουν διαμορφώσει μια δική τους ξεχωριστή κοινωνία, έναν μικρόκοσμο αποκομμένο από τις νόρμες των πολλών. Η θρησκοληψία και οι προκαταλήψεις κυριαρχούν και η θάλασσα-θεά, καλεί κοντά της τους άντρες του νησιού συνέχεια και εκείνοι μαγεμένοι να ανακαλύψουν τις χαρές της, φεύγουν μακριά από το νησί τους, από τις οικογένειες και ότι αγαπούν..

Πίσω μένουν οι γέροι ναυτικοί που αναπολούν τα ταξίδια τους, μάνες που καρτερούν τους γιους τους, γυναίκες που ποθούν τον γυρισμό του άντρα τους, παιδιά που περιμένουν να δουν τον πατέρα τους ξανά.. ένα ξανά, που μπορεί να είναι για κάποιους, η τελευταία φορά..

“Καπράγια” ένα δυνατό ψυχολογικό θρίλερ, διαφορετικό από όσα έχουμε διαβάσει μέχρι τώρα.  Αποτελεί σίγουρα μια πρωτότυπη και ευφυέστατη συγγραφική σύλληψη και αυτό από μόνο του αποτελεί μια όμορφη έκπληξη, που συναρπάζει και προκαλεί έξαψη στον αναγνώστη.

Η αφήγηση ξεκινά στις αρχές του 1900. Δυο αιώνες πριν, ο αναγνώστης καλείται να γίνει ένας από τους κατοίκους του νησιού και αόρατα, να ακολουθεί τις διαδρομές ζωής που διαγράφουν..Γρήγορα και εύκολα η περιγραφική δεινότητα της συγγραφέως το καταφέρνει. Η κλειστοφοβική ατμόσφαιρα του νησιού γίνεται εντονότερη όσο η ιστορία ξετυλίγεται και κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη, ως και την τελευταία σελίδα. 

Στο νησί συναντάμε την Ρομίνα, ένα κορίτσι που ζει στην Καπράγια με τους γονείς της, μια σχεδόν φυσιολογική ζωή. Η Ρομίνα από πολύ νωρίς έρχεται αντιμέτωπη με τους δικούς της δαίμονες και με διάφορα τραγικά γεγονότα, που θα αλλάξουν ριζικά τον ψυχισμό της και τον χαρακτήρα της.. Μόνες της φίλες η Στέλλα, ένα παιδί που θα κουβαλήσει το δικό της βάρος ζωής και η Οφέλια που συστήνεται έτσι στην Ρομίνα, “Είμαι ότι φοβάσαι, είμαι ότι όλοι αυτοί φοβούνται, είμαι ότι σου κρύβουν και ότι προσπαθούν να θάψουν στη λήθη”

Οι γυναίκες του νησιού υποταγμένες στην μοίρα τους, άλλες φορές είναι υποχείρια ενός συζύγου, άλλες μιας πεθεράς στον ρόλο του άντρα αρχηγού, όσο εκείνος λείπει και άλλοτε απλά είναι έρμαια της ίδιας τους της ζωής. Όχι όμως η Αντονίνα, η μητέρα της Ρομίνας, που πάντα προσπαθεί να ορίζει και να κατευθύνει τις ζωές του άντρα της, του Μάσσιμο και της κόρης της. Μα όλα έχουν ένα τίμημα και η Αντονίνα πληρώνει το δικό της..

Ο κάπτα Μπαρτόλο, είναι ένα γνήσιος εραστής της θάλασσας. Δεν μπορεί να κρατηθεί μακριά της, την λατρεύει και μόνο δίπλα της βρίσκει τον εαυτό του και το νόημα της δικής του ζωής. Μόνο κοντά της βρίσκει την δική του λύτρωση και όμως, αναγκάζεται να μείνει μακριά από μακρινά ταξίδια και εγκλωβισμένος στο νησί, μαραζώνει και παραδίνεται στο αβέβαιο και τον φόβο, στο άγνωστο και το παράδοξο. Παραδίδεται στην δική του μοίρα και τρέφεται από μικρές χαρές που του χαρίζει, προσπαθώντας να καλύψει τις τεράστιες πληγές του, που συνεχώς αιμορραγούν και τον πονούν.. 

Ο γιατρός Σέρτζιο, η φωνή της λογικής, της επιστήμης. Φτάνει στο νησί με μικρή επαγγελματική πείρα, μα καταφέρνει πολλά. Στην Καπράγια πάει νομίζοντας πως ήδη έχει βρει την αγάπη, μα το νησί αυτό είναι γεμάτο εκπλήξεις. Εκπλήξεις και γεγονότα που τις περισσότερες φορές αναζωπυρώνουν τον φόβο και δημιουργούν σενάρια που γεννιόνται από νοσηρές φαντασιώσεις, που τις τρέφουν η αμάθεια και η προκατάληψη. Εκείνος όμως θα δώσει τον δικό του αγώνα απέναντι σε όλα. Έναν αγώνα με αμφίρροπα αποτελέσματα, που θα τον κρίνουν πολλές μάχες. 

Η Πέμυ Γκανά σε αυτό το βιβλίο δημιουργεί έναν δικό της τόπο και τον ζωντανεύει στην φαντασία των αναγνωστών της, ζωγραφίζοντας ιδανικά με τις φωτογραφικές περιγραφές της, κάθε του γωνιά. Εκεί τοποθετεί τους χαρακτήρες που απαρτίζουν την ιστορία που μας αφηγείται. Κανένας δεν είναι αληθινός, κανείς ποτέ δεν υπήρξε κι όμως καταγράφει τόσο τέλεια τα ψυχογραφήματα τους, που τους κάνει άμεσα κατανοητούς. Μέσα από τις δικές τους αποφάσεις και συμπεριφορές, από τα δικά τους λάθη και αδυναμίες, μέσα από την δική τους ψυχική δύναμη και μεγαλείο ανθρωπιάς, μεταφέρει τον αναγνώστη σε μια εποχή μακρινή και άγνωστη, σκιαγραφημένη όμως με τόση ακρίβεια και εμπλουτισμένη με κάθε απαραίτητη πληροφορία από την συγγραφέα του βιβλίου, που γρήγορα η περιρρέουσα ατμόσφαιρα τον απορροφά και τον κάνει μέρος της ιστορίας και όχι απλό παρατηρητή. Ζει στην Καπράγια, βιώνει κάθε αλλαγή και συμμερίζεται κάθε ανησυχία και φόβο, κάθε παράξενη συμπεριφορά, κάθε σκληρή απόφαση. Έτσι δίνει ζωή στους ήρωες της και κερδίζει το στοίχημα, μιας και σκορπά από πάνω τους την λήθη και φέρνει ξανά τις ζωές τους στο φως.. 

Ο έρωτας κατοικεί και αυτός στην Καπράγια και κάνει τις δικές του προσπάθειες να κατακτήσει τις καρδιές των κατοίκων της. Άλλοτε δημιουργεί την ελπίδα και άλλες την ψευδαίσθηση, πως μπορεί να προσφέρει στις πονεμένες και φοβισμένες ζωές τους, την λύτρωση.. Αλλά μπορεί να τα καταφέρει μόνος του και εναντία σε τόσα δεινά που τους απειλούν; 

Το “Καπράγια” είναι ένα μυθιστόρημα απλά γραμμένο και κατανοητό, ενώ ταυτόχρονα γίνεται πολύ αποκαλυπτικό. Πολυσήμαντο και πολυδιάστατο κοινωνικά, ηθικά, θρησκευτικά, ανθρωπιστικά. Οπωσδήποτε είναι ένα βιβλίο ανθρωποκεντρικό και πολλών και διαφορετικών αναγνώσεων. Κάθε φορά θα έχει κάτι καινούριο να αποκαλύψει και να πει, στον αναγνώστη του. Παρακολουθώντας μέσα από τις σελίδες, τις φράσεις, και διυλίζοντας τις λέξεις, ο αναγνώστης παρακολουθεί πολλές οικογενειακές ιστορίες και βλέπει πως εξελίσσονται οι διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ των ηρώων του βιβλίου και των γύρω τους. Γίνεται μέτοχος σε μια πραγματικότητα που αν και ξέρει πως είναι μυθοπλαστική, την βιώνει ως αληθινή, εντάσσεται εύκολα στον χωροχρόνο των ηρώων και γρήγορα, ανακαλύπτει πολλά στοιχεία που τον αφορούν.   

Η συγγραφέας καταπιάνεται με επώδυνα και δύσκολα θέματα, ενδοοικογενειακή βια, προκαταλήψεις, θρησκοληψία, ανεξήγητο, δεισιδαιμονίες, μαγεία, φθορά, φόνοι, απώλεια, θάνατος, παράνοια, παιδική κακοποίηση, είναι κάποια από αυτά. Όμως καταφέρνει επιδέξια να μην κάνει την ιστορία αποπνικτική και δυσάρεστη για τον αναγνώστη. Σκόπος της είναι να υπενθυμίσει ότι η ανθρώπινη υπόστασή, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την κάθε εποχή, την κάθε κουλτούρα, την κάθε νοοτροπία και φυσικά με την επίγνωση του αναπόφευκτου τέλους. Ο άνθρωπος μέχρι και σήμερα, κατάφερε πολλά, μα δεν κατάφερε να αναστρέψει την θνητότητά του. Αναζητά απεγνωσμένα τρόπους για την υστεροφημία του ή για μια εφήμερη αθανασία. Την αναζητά μέσα από τα πεπραγμένα του, στον έρωτα, στην δουλεία του, στα έργα και στους απογόνους του και έτσι παρηγορείται στην σκέψη, πως θα γλιτώσει από την λήθη. Ο φόβος του θανάτου διαμορφώνει, κατευθύνει, κινητοποιεί και καθορίζει πολλές φορές την ζωή του ανθρώπου, από την αρχή της ύπαρξης του και για αυτό, ορισμένοι από τους χαρακτήρες του βιβλίου, ζουν στη σκιά του επειδή στην πραγματικότητα, δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν τη ζωή.  

Το “Καπράγια” είναι ένα λογοτεχνικό έργο που αντανακλά πολλές φιλοσοφικές αναζητήσεις μέσα από τα κοινωνικά θέματα που ακουμπά και απηχούν ακόμα και στο σήμερα. Η αντιμετώπιση της επιδημίας ευλογίας που ξέσπασε στο νησί, συνειρμικά οδηγεί στην πανδημία του κορωνοϊού που σήμερα ζούμε όλοι. Κοινά σημεία του τότε με το σήμερα, κάνουν τον αναγνώστη να σκέφτεται πως ίσως πολλά δεν άλλαξαν και πως πάντα ο άνθρωπος, έβρισκε την ελπίδα του στον θεό και στην επιστήμη, χωρίς όμως να σταματά να τρέφει τον φόβο μέσα του για το απρόοπτο, το ανικανοποίητο και το αναπόφευκτο.

Το Καπράγια είναι ένα βιβλίο που πρέπει να διαβάσουν όσοι θέλουν να ταξιδέψουν σε χρόνους περασμένους και μακρινούς, σε τόπους άγνωστους και διαφορετικούς. Είναι ένα βιβλίο για όσους θέλουν να κοιτάξουν με ενδιαφέρον το παρελθόν και να ακούσουν τις φωνές εκείνων που σκέπασε η λήθη, να δουν τα πρόσωπα εκείνων που έσβησαν χωρίς κανένα ίχνος και απόδειξη πως κάποτε έζησαν.. Το Καπράγια είναι ένα βιβλίο για εκείνους που θέλουν να φυσήξουν την σκόνη από τις ζωές όλων αυτών των ανθρώπων και να τους δουν.. να τους δώσουν δηλαδή το δικό τους αποτύπωμα στον χρόνο. 

Το συνιστώ ανεπιφύλακτα.

Συγχαρητήριά στη συγγραφέα και στις εκδόσεις Πνοή για την επιλογή αυτού του βιβλίου. 

Καπράγια, Τοσκανικό Αρχιπέλαγος, Φεβρουάριος 1914

 «Μου είπαν πως η Οφέλια δεν υπάρχει. Το είπε κι ο γιατρός. Πρώτη φορά ερχόταν γιατρός στο σπίτι, πρώτη φορά έβλεπα από κοντά κάποιον ξένο. Του άρπαξα το χέρι και του έδειξα την Οφέλια. “Κοίτα! Τη βλέπεις;” Κοίταξε εκεί που έδειχνα και στράφηκε προς το μέρος μου. Έβαλε το χέρι στο μέτωπό μου. “Έχεις πυρετό” μου είπε μόνο. “Τη βλέπω, σε κοιτάζει” επέμεινα. «Είναι ο πυρετός. Όταν περάσει, θα φύγει κι αυτή μαζί του”.

»Θέλησα να του πω πως υπήρχε και πριν από την αρρώστια, μα η νόνα Γκρατσιέλα μου έκανε νόημα να μη μιλήσω. Έτσι, έκλεισα τα μάτια για να μη βλέπω. Κι από κείνη τη μέρα όλα άλλαξαν. Η Οφέλια ερχόταν στα όνειρά μου κι έμενε όταν ξυπνούσα – ένας εφιάλτης που μόνο ο Αγκοστίνο μου μπόρεσε να σπάσει.

»Γεννήθηκα με το σημάδι του διαβόλου που φέρουν όλα τα θηλυκά της γενιάς της Γκρατσιέλας, κι όπου πάμε, σπέρνουμε κακοτυχία, φονικά, κι ο τόπος ερημώνει. Είμαι η Ρομίνα και σήμερα είναι η τελευταία μέρα που ζω».

Μια σειρά από φονικά συνταράσσει τη μικρή κοινωνία της Καπράγιας. Σ’ αυτά προστίθεται μια επιδημία ευλογιάς, και οι μέρες γίνονται όλο και πιο σκοτεινές. Η παράνοια, ο φόβος και ο θρησκευτικός φανατισμός παίρνουν τα ηνία, και όλοι ψάχνουν το εξιλαστήριο θύμα.

Οι ήρωες, παγιδευμένοι στα στενά πνευματικά και γεωγραφικά όρια του νησιού, πασχίζουν να περισώσουν ό,τι μπορούν από τις επιθυμίες τους, ερχόμενοι σε ευθεία σύγκρουση με τις κοινωνικές επιταγές.

Το τέλος έρχεται με το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Μνήμες ανασύρονται, και η τραγική αλήθεια ρίχνει άπλετο φως στο σκοτάδι.

Λίγα λόγια για την συγγραφέα..

 Η Πέμη Γκανά γεννήθηκε στην Αθήνα και μεγάλωσε στον Χολαργό. Σπούδασε Διοίκηση Επιχειρήσεων και έκανε μεταπτυχιακό στην Ψυχολογία του Καταναλωτή στο πανεπιστήμιο John Moores του Λίβερπουλ.

Το 2016 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της, «Kairlov», από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης. Το 2019 συμμετείχε με το διήγημα «Τα όνειρα του κυρίου Πάντιγκτον» στη συλλογή διηγημάτων «Μαζί ξανά», από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Διηγήματά της δημοσιεύονται κατά καιρούς σε ηλεκτρονικά περιοδικά, ενώ το διήγημα «Charleston chew», της σειράς «Μπόλτον Κρικ», βραβεύτηκε το 2018.

Η «Καπράγια» είναι το δεύτερο μυθιστόρημά της και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πνοή.