“ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΑΝΤΙΚΡΥ” του Θοδωρή Δεύτου, γράφει η Καλλιόπη Γιακουμή

Η άποψη της Καλλιόπης Γιακουμή για το βιβλίο

Νιώθω την ανάγκη να πω από την αρχή πως ο κ. Δεύτος σε αυτό το βιβλίο, για μένα τουλάχιστον, ήταν και πάλι εκπαιδευτικός. Μου δίδαξε ιστορία, ένα κομμάτι της που μέχρι σήμερα δεν ήξερα, που μόνο αόριστες και επιγραμματικές αναφορές είχαν γίνει ακόμα και στα σχολικά μου χρονιά, μα και αργότερα, πάνω σε αυτό. Η Βόρεια Ήπειρος, άλλη μια αλησμόνητη πατρίδα, μόνο που σε αυτήν την περίπτωση το στερητικό “α” στην λέξη αλησμόνητη, είναι εντελώς λάθος και ψέμα, εδώ η αλήθεια είναι πως η Βόρεια Ήπειρος, ήταν και είναι για την Ελλάδα, ένα εντελώς ξεχασμένο και παρατημένο κομμάτι της. Το γιατί προφανές και σύνηθες πια για μας, γιατί για άλλη μια φορά, ο βωμός των πολίτικων συμφερόντων ζητούσε αίμα και χώμα ελληνικό. Το γιατί αποσιωπήθηκε εσκεμμένα η αλήθεια, είναι και πάλι γνωστό. Κάθε μεγάλη αλήθεια πονάει και αυτή προκάλεσε και προκαλεί ακόμα και στις μέρες μας μεγάλο πόνο.

Μα ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή..

Μετά την λήξη του Β΄ Παγκόσμιου πόλεμου, η Αλβανία ήταν υπό την προστασία της τότε Σοβιετικής Ένωσης. Στο τιμόνι της κυβερνήσεως ήταν τότε ο σταλινιστής ηγέτης της Αλβανίας Ενβέρ Χότζα που για να μπορέσει να επιβάλλει την ηγεμονία του, εφάρμοσε πολύ σκληρά μέτρα και οδήγησε τον λαό της Αλβανίας σε πλήρη εξαθλίωση. Ένας αιμοσταγής ηγέτης που κυβέρνησε με όπλα του την βία, τον χαφιεδισμό, τον φόβο, το ψέμα και την στοχευμένη προπαγάνδα. Κάπου 400.000 Έλληνες ζούσαν τότε σε εδάφη ελληνικά που με συνοπτικές διαδικασίες, εντάχθηκαν στα νέα σύνορα της Αλβανίας. Για αυτούς τα μέτρα αυτά ήταν ακόμα πιο σκληρά και τις περισσότερες φορές βαμμένα με το αίμα των Βορειοηπειρωτών και άλλες πάλι πληρωμένα με την ίδια την ζωή τους. Η Αλβανία απομονώθηκε από τον υπόλοιπο κόσμο, δεν έπρεπε κανένας εξωτερικός παράγοντας να διαταράξει την ησυχία και την τάξη, αυτού του “επίγειου παράδεισου”. Όσοι από τους εγκλωβισμένους Έλληνες, επιχειρούσαν να δραπετεύσουν προς στην Ελλάδα τιμωρούνταν με θάνατο.

Το 1955 πέντε νέοι αποπειράθηκαν να δραπετεύσουν από τον παράδεισο του Ενβέρ Χότζα, αλλά η μοίρα τους έπαιξε παράξενο παιχνίδι. Ο Οδυσσέας κατάφερε να διαφύγει και να καταλήξει στην Αμερική.

Το 1989 την πτώση του τείχους του Βερολίνου, σηματοδότησε την κατάρρευση του σκληρού κομμουνιστικού καθεστώτος του Ενβέρ Χότζα στην Αλβανία. Άνοιξαν τα σύνορα και οι άνθρωποι, όμηροι της χώρας τους, πέρασαν αντίκρυ…και εδώ αρχίζει επιτελούς η ιστορία, να μιλά και αυτά που λέει καθηλώνουν, εξοργίζουν, συγκινούν, συγκλονίζουν.

Ο Οδυσσέας γυρίζει πίσω να βρει ότι απόμεινε από την φαμίλια του. Θα το βρει; Οι συγγενείς και η αγαπημένη του η Όλγα, είναι ζωντανοί;

Με την εξαίρετη πέννα του βουτηγμένη στον σεβασμό για τα δεινά των Ελλήνων της Βόρειας Ηπείρου, οδηγημένη με αίσθημα ευθύνης και υπό το βάρος του καθήκοντος που του ορίζει η συνείδηση του και η Ηπειρώτικη καταγωγή του, ο Θοδωρής Δεύτος καταθέτει την αλήθεια και τον πόνο, την πίκρα και το παράπονο και τα χιλιάδες γιατί των Βορειοηπειρωτών.

Δεν το κάνει για να προκαλέσει την λύπη μας, το κάνει για να δικαιωθούν τα δάκρυα και το αίμα τους, το κάνει γιατί δικαιούμαστε να ξέρουμε την αλήθεια, γιατί νιώθει υποχρεωμένος να την πει μα και περήφανος που το πράττει. Το κάνει για δικαίωση, για αναγνώριση, για εκείνη την μεγάλη υπόκλιση γεμάτη δέος μπροστά σε όσα πέρασαν και για ένα ακόμα μεγαλύτερο συγνώμη, που τους χρωστάει η μάνα(;) Ελλάδα, που τους ξεπούλησε σαν νόθα παιδιά της.

Οι λέξεις τόσο περίτεχνα τοποθετημένες σχηματίζουν εικόνες τόσο αληθινές που σε παρασύρουν, σε κρατάνε δέσμιο, σε κάνουν να νιώθεις, να συνειδητοποιείς, να θυμώνεις, να δακρύζεις.

Η αφήγηση τρέχει αβίαστα, χωρίς να κουράζει και αποκαλύπτει συνεχώς νέα στοιχεία, γεγονότα που συνταράσσουν. Ποθείς να μάθεις κι άλλα, διψάς για την γνώση, απαιτείς την αλήθεια.

Δεν ξέρω σε πιο σημείο συγκινήθηκα περισσότερο. Ξέρω όμως πως ένιωσα τον πόνο της μάνας, της αδερφής, της συζύγου, της γυναίκας. Ξέρω πως με συγκινούσε η περηφάνια μου σαν Ελληνίδα, μια περηφάνια που αυτοί οι άνθρωποι την θέριεψαν με τον πατριωτισμό, τον αγώνα και τις θυσίες τους, την αγάπη για τη χώρα τους. Ξέρω πως με λύγισε η ντροπή, για τον τρόπο που τους αντιμετώπισε η πατρίδα μας, η οργή γιατί μου το έκρυψαν, η αγανάκτηση του γιατί, του δικού τους γιατί, που έγινε και δικό μου πια.

Έχοντας διαβάσει άλλα δυο βιβλία του κ. Δεύτου, θέλω να πω πως εδώ τον είδα. Τον ένιωσα. Είναι δύσκολο να γράφεις για όλα αυτά και να μένεις αμέτοχος, ειδικά αν έχεις και προσωπικά βιώματα. Τον άκουγα όταν θύμωνε, όταν αγανακτούσε, όταν λύγιζε, όταν μου περνούσε μηνύματα. Αυτό έκανε το κείμενο πιο άμεσο, πιο αληθινό, πιο δυνατό.

“Το πέρασμα αντίκρυ” φίλοι μου δεν είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα. Δεν είναι ένα πολιτικό κείμενο. Είναι μια κραυγή…μια κραυγή που μάζεψαν τόσα χρόνια σιωπής, πόνου, θυσίας, υπομονής και υποταγής. Μιας κραυγής που πιστέψτε με σε ξεκουφαίνει, μέσα από τις σελίδες αυτού του βιβλίου.

“Το πέρασμα αντίκρυ”, είναι ένα μεγάλο μάθημα ιστορίας. Μιας ιστορίας που έρχεται από τα βάθη του χρόνου, μα είναι τόσο επίκαιρη ακόμα και στις μέρες μας. Μια ιστορία δυνατή σαν γροθιά στο στομάχι γιατί σε κάνει να παραδέχεσαι, πως από τότε μέχρι τώρα ακόμα, τίποτα επί της ουσίας δεν άλλαξε για την ελληνική μειονότητα της Βόρειας Ηπείρου.

Η χώρα μας δεν βρήκε ακόμα εκείνο το ανδρειωμένο πολιτικό σύστημα που θα φωνάξει “Φθάνει πια!! Ως εδώ η εξοντωτική συμπεριφορά απέναντι σε αυτούς τους ανθρώπους. Ως εδώ και η αδικία. Τώρα θα αναλάβω εγώ..να υπερασπιστώ τα δικαιώματα τους”. Πονάει στα αλήθεια σαν γροθιά, να συνειδητοποιείς, καθημερινά με τον έναν ή άλλο τρόπο πως η χώρα μας, δεν βρήκε ακόμα εκείνη την κυβέρνηση που θα αγαπά την Ελλάδα, που θα βάζει πρώτα από όλα τους Έλληνες, τους απανταχού Έλληνες.

Ναι λοιπόν, “Το πέρασμα αντίκρυ” είναι ένα μάθημα που όλοι μας πρέπει να πάρουμε, μόνο όταν το διαβάσετε θα δείτε πως έχω δίκιο. Πως όσα σας έγραψα ήταν πολύ λίγα μπροστά σε αυτά που θα πάρετε.

Αυτό το βιβλίο πρέπει να είναι ένα δώρο από σας για σας!!!

Ευχαριστώ πολύ τον συγγραφέα Θοδωρή Δεύτο για την αντικειμενική μεταφορά αυτού του μαθήματος, για τη έρευνα που έκανε, για την αλήθεια που κατέθεσε.

Ευχαριστώ πολύ και τον εκπαιδευτικό Θοδωρή Δεύτο, για την παράδοση του, ευχαριστώ για την γνώση…υπόσχομαι να μην ξεχάσω!!