Ο θρύλος του Τουταγχαμών

Ο τάφος του Τουταγχαμών ανακαλύφθηκε στις 4 Νοεμβρίου του 1922 από τον Βρετανό αρχαιολόγο Χάουαρντ Κάρτερ και η σαρκοφάγος ανοίχτηκε στις 16 Φεβρουαρίου του 1923. Ήταν ο μοναδικός ασύλλητος βασιλικός τάφος στην κοιλάδα των βασιλέων, κάτι που πιθανόν αποδίδεται στο μικρό μέγεθος του τάφου.

Μια ομάδα ειδικών απ’ όλον τον κόσμο κλήθηκε το 2009 να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο καταστροφής που αντιμετώπιζε το μνημείο από τον μαζικό τουρισμό, εξαιτίας της μεγάλης δημοτικότητάς του. Το έργο μόλις ολοκληρώθηκε με στόχο να σωθεί και να προστατευθεί καλύτερα στο μέλλον ο υπόγειος τάφος που ανακαλύφθηκε το 1922 από τον Βρετανό αρχαιολόγο Χάουαρντ Κάρτερ.

«Εκατό χρόνια επισκέψεων, αφού παρέμεινε σφραγισμένος επί τρεις χιλιετίες! Φαντάζεστε τις συνέπειες για τον τάφο;», εξήγησε σήμερα ο Νέβιλ Άγκνιου, ο υπεύθυνος του προγράμματος συντήρησης που εφάρμοσε το Ινστιτούτο Συντήρησης Γκετί (GCI) του Λος Άντζελες. «Επισκέπτες, υγρασία, σκόνη…» πρόσθεσε ο επιστήμονας στο συμπόσιο που οργανώθηκε για να παρουσιαστεί το έργο του GCI στην Κοιλάδα των Βασιλέων, δίνοντας ταυτόχρονα στη δημοσιότητα φωτογραφίες του τάφου αλλά και για πρώτη φορά του κεφαλιού και των ποδιών της μούμιας του Τουταγχαμών.

Ο Τουταγχαμών βασίλευσε περίπου από το 1332 μέχρι το 1323 π.Χ. και πέθανε σε ηλικία 18 ετών. Τα αίτια του θανάτου του μέχρι και σήμερα δεν είναι ξεκάθαρα.

Το μεγαλύτερο μέρος από τον θησαυρό του Τουταγχαμών εκτίθεται στο Αιγυπτιακό Μουσείο του Καΐρου, όμως ο τάφος φιλοξενεί ακόμη τη μούμια του ίδιου του φαραώ, μέσα σε ένα γυάλινο κιβώτιο, σε κενό αέρος, καθώς και την εξωτερική, ξύλινη, επιχρυσωμένη σαρκοφάγο.

Ο Τουταγχαμών είχε γυναικείους γοφούς, πεταχτά οδόντια και θα πρέπει να περιπατούσε στηριζόμενος σε βακτηρία ενώ, σύμφωνα με την «εικονική αυτοψία» που έγινε, στα δάκτυλα των ποδιών του φάνηκε απόκλιση και έτσι χρησιμοποιούσε βακτηρία γιατί κούτσαινε. Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνουν τις εκτιμήσεις ότι ήταν παιδί αδελφών με αποτέλεσμα να υποφέρει από γενετικές ανωμαλίες.

Το πρώτο στάδιο ήταν να γίνει μια πλήρης μελέτη για την κατάσταση των περίφημων τοιχογραφιών που κοσμούν τον ταφικό θάλαμο του νεαρού βασιλιά ο οποίος κυβέρνησε την Αίγυπτο πριν από σχεδόν 3.300 χρόνια. 

Στον τάφο που οι αρχαιολόγοι αποκαλούν KV62, οι επιστήμονες τοποθέτησαν και μικροσκόπια για να μελετήσουν με ακρίβεια τις μυστηριώδεις «καφέ κηλίδες», ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του θαλάμου. Ανησυχούσαν κυρίως ότι οι κηλίδες αυτές θα μπορούσαν να απειλήσουν τις τοιχογραφίες που εικονίζουν τον Τουταγχαμών απέναντι στη θεά Νουτ. Διαπίστωσαν όμως, χάρη σε αυτό το πρόγραμμα συντήρησης, ότι επρόκειτο για νεκρούς, εδώ και εκατοντάδες χρόνια, μικροβιακούς οργανισμούς. Και το μοναδικό πρόβλημα ήταν ότι δεν μπορούσαν πλέον να τους αφαιρέσουν επειδή είχαν ενσωματωθεί στην εικόνα.

Παράλληλά, οι αρχιτέκτονες ξανασχεδίασαν την πλατφόρμα όπου στέκονται οι επισκέπτες, ώστε να παραμένουν σε απόσταση από το εύθραυστο τοίχωμα. Οι μηχανικοί, από την άλλη, επινόησαν ένα νέο σύστημα εξαερισμού για να περιοριστούν οι καταστροφικές συνέπειες από το διοξείδιο του άνθρακα, την υγρασία και τη σκόνη.

Ο διάσημος αρχαιολόγος Ζάχι Χαουάς, πρώην υπουργός Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου, επί των ημερών του οποίου ξεκίνησε το έργο, σχολίασε ότι, «μετά από αυτήν την υπέροχη δουλειά, τώρα θα έπρεπε να περιορίσουμε τον αριθμό των επισκεπτών». «Αν επιτρέψουμε στον μαζικό τουρισμό να κατακλύσει τον τάφο, τότε δεν θα αντέξει για πάνω από 500 χρόνια», προειδοποίησε, ζητώντας μάλιστα να σταματήσουν ακόμη και εντελώς οι επισκέψεις για να μην καταστραφεί το μνημείο.

Σε μικρή απόσταση από την Κοιλάδα των Βασιλέων, κοντά στο σπίτι όπου έμενε ο Χάουαρντ Κάρτερ, έχει κατασκευαστεί ένα αντίγραφο του ταφικού θαλάμου. Σύμφωνα με τον Χαουάς, εκεί θα έπρεπε να πηγαίνουν οι τουρίστες. «Όμως πολλοί άνθρωποι δεν δέχονται αυτήν την ιδέα», παραδέχτηκε ο Αιγύπτιος αρχαιολόγος.

Επιμέλεια Καλλιόπη Γιακουμή

Πηγές Καθημερινή, σαν σήμερα