Ναζίμ Χικμέτ: Τις πιο όμορφες μέρες μας δεν τις έχουμε ζήσει ακόμα

Ναζίμ Χικμέτ

Ο Ναζίμ Χικμέτ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 15 Γενάρη 1902 και μεγάλωσε στην Κωνσταντινούπολη. Ο πατέρας του ήταν υπάλληλος του υπουργείου Εξωτερικών και η μητέρα του ήταν καλλιτέχνις. Τα πρώτα του ποιήματα τα έγραψε σε ηλικία 17 ετών. Μπήκε στη Σχολή Ναυτικού Πολέμου, αλλά κατά τη διάρκεια της κατάληψης της Κωνσταντινούπολης από τους Αγγλογάλλους μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο έφυγε για να διδάξει στην Ανατολική Τουρκία.

Το 1922, μετά από ένα σύντομο γάμο, γοητευμένος από τα μηνύματα της Οχτωβριανής Επανάστασης περνάει τα σύνορα και πηγαίνει στη Μόσχα. Στο Πανεπιστήμιο γνωρίζεται με ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Το 1924 επιστρέφει στην Τουρκία, όμως σύντομα συλλαμβάνεται επειδή εργαζόταν σε αριστερό περιοδικό.

Ήδη από το 1923 ήταν μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Τουρκίας, το οποίο ιδρύθηκε στις 10 Σεπτέμβρη 1920 με το ιδρυτικό του Συνέδριο να συνέρχεται στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν.

Το δεύτερο συνέδριο του Λαϊκού Κομμουνιστικού Κόμματος πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 1922. Θεωρείται το 2ο Συνέδριο του Κόμματος. Ξεκίνησε νόμιμα, αλλά τελείωσε παράνομα. Τον Οκτώβρη του 1922 το Λαϊκό Κομμουνιστικό Κόμμα πέρασε στην παρανομία. Την ίδια περίοδο η ομάδα της Κωνσταντινούπολης δουλεύει ημιπαράνομα. Τον Γενάρη του 1925 με τη βοήθεια της Κομμουνιστικής Διεθνούς συνέρχεται το Γ’ Συνέδριο του Κόμματος.

Μεταξύ 1925 και 1929 το κράτος καταστέλλει άγρια κάθε δραστηριότητα του Κόμματος στην Τουρκία. Μέσα στις γραμμές του Κόμματος και σε τόσο δύσκολες συνθήκες αναπτύχθηκαν και διάφορες απόψεις οι οποίες εναντιώνονταν στο ρόλο της Διεθνούς, αλλά στην ουσία εναντιώνονταν στην αυτόνομη ύπαρξη Κομμουνιστικού Κόμματος στην Τουρκία. Υπήρξαν απόψεις οι οποίες ήθελαν τη «διάχυση» του κόμματος μέσα στο κόμμα του Κεμάλ Ατατούρκ, το Δημοκρατικό Λαϊκό Κόμμα. Αυτές οι δυνάμεις προσπάθησαν το 1930 να απομακρύνουν τον Χικμέτ από το Κόμμα.

Το 1926 ο Ναζίμ Χικμέτ καταφέρνει και δραπετεύει στη Σοβιετική Ένωση. Συνεχίζει να γράφει ποιήματα και γνωρίζεται με τον Μαγιακόφσκι και τον Μέγιερχολντ. Το 1928 δίνεται γενική αμνηστία στην Τουρκία και ο Χικμέτ επιστρέφει. Ωστόσο, βρισκόταν υπό καθεστώς παρακολούθησης. Είναι επίσης η εποχή όπου δέχεται επιθέσεις από τους αντιπάλους του. Επιθέσεις που οξύνονται από το 1935 και μετά. Όλες οι προσπάθειες έτειναν στο να μειωθεί η προσωπικότητα του Χικμέτ, έτσι ώστε να αδυνατίζει και το μήνυμά του προς το λαό του, να συκοφαντηθεί ο αγώνας του. Γιατί ο Χικμέτ κάθε μέρα αγωνιζόταν μαζί με το λαό του.

Παράλληλα το άγρυπνο μάτι του κράτους καταδιώκει τον Ναζίμ Χικμέτ. Έτσι μπαινοβγαίνει στις φυλακές με διάφορες κατηγορίες, περνώντας συνολικά πέντε χρόνια πίσω από τα κάγκελα. Εν τω μεταξύ έχει παντρευτεί για δεύτερη φορά και οι συνθήκες στις οποίες ζει είναι δύσκολες καθώς πρέπει να θρέψει και την οικογένειά του. Μεταξύ 1929 και 1936 δημοσίευσε εννέα βιβλία, πέντε συλλογές και τέσσερα μεγάλα ποιήματα, εισάγει τον ελεύθερο στίχο και επαναστατικοποιεί την τούρκικη ποίηση.

Το Γενάρη του 1938 ο Ναζίμ Χικμέτ συλλαμβάνεται με την κατηγορία ότι προέτρεπε τις Τούρκικες Ένοπλες Δυνάμεις σε εξέγερση. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, αυτό το έκανε με το μεγάλο ποίημά του με τίτλο «Το Έπος του Σεΐχη Μπεντρεντίν». Αυτό το βιβλίο είχε δημοσιευτεί το 1936 και αναφερόταν σε μια αγροτική εξέγερση ενάντια στο Οθωμανικό Κράτος στον 15ο αιώνα. Ήταν και το τελευταίο βιβλίο του το οποίο έκανε την εμφάνισή του στην Τουρκία μέχρι το θάνατό του.

Καταδικάστηκε σε 28 χρόνια φυλακή. Η δίκη του διεξήχθη πάνω σε ένα πολεμικό πλοίο και τον ανάγκαζαν να περπατάει πάνω στη γέφυρα του πλοίου συνεχώς. Στο τέλος ο Ναζίμ Χικμέτ δεν μπορούσε να σταθεί στα πόδια του. Κατόπιν τον έκλεισαν σε μια τουαλέτα όπου οι ακαθαρσίες ήταν ύψους μισού μέτρου. Ο Χικμέτ τα κατάφερε να αντέξει αυτό το μαρτύριο τραγουδώντας. Στην αρχή σιγοψιθύριζε τα τραγούδια, σαν για να τα ακούει μόνο αυτός. Σιγά-σιγά άρχισε να υψώνει τη φωνή του και στο τέλος τραγουδούσε με όλη τη δύναμη των πνευμόνων του. Τραγουδούσε ό,τι θυμόταν: Ποιήματα δικά του, ποιήματα σχολικά, τραγούδια των χωρικών, λαϊκά τραγούδια της μάχης. Με αυτόν τον τρόπο κατάφερε να επιζήσει.

Μέσα στη φυλακή ο Ναζίμ Χικμέτ συνεχίζει να γράφει ποιήματα. Τα περισσότερα τα έστελνε σε γράμματα στην οικογένειά του ή στους φίλους του. Προς τα τέλη της δεκαετίας του ’40 χωρίζει από τη δεύτερη γυναίκα του και παντρεύεται για τρίτη φορά. Το 1949 μια διεθνής επιτροπή με επικεφαλής τους Πάμπλο Πικάσο, Πολ Ρόμπσον και Ζαν Πολ Σαρτρ σχηματίστηκε στο Παρίσι ζητώντας την αποφυλάκισή του.

Το 1950 βραβεύθηκε με το Διεθνές Βραβείο Ειρήνης. Την ίδια χρονιά πραγματοποίησε μια 18ήμερη απεργία πείνας παρότι ήδη είχε υποστεί μια καρδιακή προσβολή.

Στην Τουρκία από το 1946 είχε επιτραπεί το πολυκομματικό σύστημα και έγιναν προσπάθειες να λειτουργήσει νόμιμα το Κομμουνιστικό Κόμμα.

Εμφανίστηκαν 2 οργανώσεις, το Σοσιαλιστικό Κόμμα Αγροτών και Εργατών της Τουρκίας και το Σοσιαλιστικό Κόμμα Τουρκίας. Απαγορεύθηκε η δράση τους το Δεκέμβρη της ίδιας χρονιάς.

Το 1950 την κυβέρνηση ανέλαβε το Δημοκρατικό Κόμμα. Η καταστολή κατά των κομμουνιστών συνεχίστηκε, ωστόσο δόθηκε μια γενική αμνηστία και με αυτήν βγήκε από τη φυλακή μετά από 12 χρόνια ο Χικμέτ.

Ο ίδιος διηγήθηκε στην Σιμόν ντε Μποβουάρ τα όσα ακολούθησαν: Πραγματοποιήθηκαν δύο απόπειρες δολοφονίας εναντίον του, με αυτοκίνητο στα στενά δρομάκια της Κωνσταντινούπολης.

Κατόπιν θέλησαν να τον αναγκάσουν να υπηρετήσει στρατιωτική θητεία. Ο γιατρός του είπε: «Αν μείνεις μισή ώρα κάτω από τον ήλιο όρθιος είσαι νεκρός».

Καταφέρνει να δραπετεύσει με μια μικρή βενζινάκατο μια νύχτα με καταιγίδα. Ήταν ο μόνος καιρός που προσφερόταν καθώς όταν είχε νηνεμία, ο Βόσπορος φυλασσόταν πολύ καλά. Ήθελε να φθάσει στην Βουλγαρία, αλλά είχε τρικυμία. Περνά ένα ρουμάνικο εμπορικό σκάφος. Το πλησιάζει με τη βενζινάκατο, φωνάζοντας το όνομά του. Τον χαιρέτησαν, αλλά δεν σταμάτησαν. Καταφέρνει και το ξαναπλησιάζει. Τελικά μετά από δύο ώρες τον περισυνέλεξαν και επικοινώνησαν με το Βουκουρέστι για περαιτέρω οδηγίες.

Μισοπεθαμένος από την εξάντληση και την αγωνία, οδηγήθηκε στην καμπίνα του καπετάνιου. «Το αστείο», διηγήθηκε ο ίδιος, «ήταν ότι επισήμως η Τουρκία με θεωρούσε ελεύθερο».

Το σοβιετικό κράτος του παραχωρεί ένα σπίτι σε συνοικία συγγραφέων έξω από τη Μόσχα. Το τουρκικό κράτος απαγορεύει στη γυναίκα του και το παιδί του να τον επισκεφθούν. Το 1952 παθαίνει δεύτερη καρδιακή προσβολή.

Μόλις ανάρρωσε, μέσα στο 1952 ταξίδεψε σε Ανατολική Ευρώπη, Ρώμη, Παρίσι, Αβάνα, Πεκίνο και Ταγκανίκα. Ήθελε να επισκεφθεί και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, αλλά δεν του χορηγήθηκε βίζα.

Το 1954 με το ποίημά του «Γιαπωνέζος Ψαράς» διαμαρτυρήθηκε για τις αμερικανικές δοκιμές υδρογονοβόμβας. Τα βιβλία του ήταν απαγορευμένα στην Τουρκία, ωστόσο η ποίησή του μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες του κόσμου.

Το 1959 το τουρκικό κράτος αφαιρεί την υπηκοότητα του Ναζίμ Χικμέτ, ο οποίος απέκτησε πολωνική υπηκοότητα, ενώ την ίδια χρονιά παντρεύτηκε για τρίτη φορά.

Η καρδιά του βάρδου της ειρήνης και του κομμουνισμού σταμάτησε στη Μόσχα στις 3 Ιουνίου 1963.

Το βασανισμένο σώμα του αναπαύθηκε στο χώμα της πατρίδας του Λένιν.