Η Ειρήνη Παππά, με φυσιογνωμία αρχαίας Ελληνίδας, δυναμική προσωπικότητα, μοναδικό ταλέντο, βαθιά εκφραστική φωνή και εξαιρετικές ικανότητες στην υποκριτική τέχνη, δεν άργησε να ξεπεράσει τα σύνορα της πατρίδας της, να κατακτήσει το κοινό, να γίνει διάσημη ηθοποιός και μοναδική πρέσβειρα της Ελλάδας.
Το πραγματικό της όνομα είναι Ειρήνη Λελέκου και γεννήθηκε στο Χιλιομόδι Κορινθίας στις 3 Σεπτεμβρίου του 1929.
Γεννήθηκε σε οικογένεια δασκάλων, όπως ο παππούς της, οι γονείς της και η θεία της που την επηρέασαν στην μόρφωσή της.
Η μητέρα της Ελένη Λελέκου, από το γένος Πρεβεζάνου, ήταν δασκάλα, από την οποία είχε ακούσει πολλά παραμύθια και ιστορίες. Ο πατέρας της Σταύρος Λελέκος ήταν καθηγητής κλασσικού δράματος, υπήρξε διευθυντής στο σχολείο του Σοφικού Κορινθίας και την έμαθε να διαβάζει αρχαίους Έλληνες.
Οι γονείς της είχαν τέσσερα κορίτσια. Αδελφές της είναι η Ευαγγελία Λελέκου-Μανθοπούλου (1925-), ιατρός ακτινολόγος, πρώην διευθύντρια του νοσοκομείου Άγιος Σάββας και η λογοτέχνιδα και ποιήτρια Δέσποινα Λελέκου-Τατάκη (1926- 2009). Ο προπάππος της Σταύρος Λελέκος, γύρω στα τέλη του 19ου αιώνα, έγραψε το πρώτο συντακτικό της ελληνικής γλώσσας (1881), όπως και άλλα βιβλία για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Οι γονείς της είχαν αντιρρήσεις όταν στην εφηβεία της τους είπε ότι ήθελε να γίνει ηθοποιός.
Ανιψιός της είναι ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Μανούσος Μανουσάκης, γιος τής αδελφής της Δέσποινας. Επίσης ανιψιός της είναι και ο ηθοποιός Αίαντας Μανθόπουλος, γιος τής αδελφής της Ευαγγελίας. Δεν απέκτησε δικά της παιδιά.
Το 1947 παντρεύτηκε τον σκηνοθέτη και ηθοποιό Άλκη Παππα και χώρισε το 1951, διατηρώντας μέχρι και σήμερα το επίθετό του. Η ίδια προτιμούσε να γράφει το επίθετο με ένα «π», δηλαδή «Παπά» (όπως στα αγγλικά «Irene Papas»).
Σύμφωνα με άλλες πληροφορίες ο γάμος τους ήταν από 1943 έως 1947.
Η ίδια είχε αποκαλύψει το 2004, στην ιταλική εφημερίδα Corriere della Sera, μετά το θάνατο του Μάρλον Μπράντο ότι υπήρξε μεταξύ τους μια μακρά και «μυστική αγάπη». Η ίδια είχε πει ότι είχαν συναντηθεί το 1954 στη Ρώμη. Όπως είπε τον εκτιμούσε πολύ, ήταν το «μεγάλο πάθος της ζωής της» και συναντήθηκαν για τελευταία φορά το 1999 στην Αθήνα
Γνωρίζοντας από μικρή την τάση της για τις τέχνες, ξεκίνησε στα 15 της σαν ραδιοφωνική παραγωγός, τραγουδίστρια και χορεύτρια σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Στη συνέχεια σπούδασε στη Σχολή Εθνικού Θεάτρου, με το οποίο συνεργάστηκε σε πολλές παραστάσεις και διακρίθηκε σε αρχαία δράματα. Έτσι, δεν άργησε να κατακτήσει το κοινό, τους κριτικούς και τους κινηματογραφικούς παραγωγούς.
Το 1948 κάνει το κινηματογραφικό ντεμπούτο της ως πρωταγωνίστρια, με την ταινία της Φίνος Φιλμ «Χαμένοι Άγγελοι» του Νίκου Τσιφόρου, για να συνεργαστεί ξανά με τον Φίνο το 1951 στην «Νεκρή Πολιτεία» του Φρίξου Ηλιάδη, πρώτη ελληνική ταινία που συμμετέχει στο Φεστιβάλ των Καννών.
Οι κριτικές που παίρνει είναι πολύ κολακευτικές, ενώ οι προτάσεις για ελληνικές και ξένες παραγωγές, την κατακλύζουν. Ωστόσο, ευρύτερα γνωστή γίνεται με τη χολυγουντιανή υπερπαραγωγή του Τζι Λι Τόμπσον «Τα Κανόνια του Ναβαρόνε» το 1961, που γυρίζεται στη Ρόδο, με τους κορυφαίους ηθοποιούς Άντονυ Κουήν και Ντέηβιντ Νίβεν.
Τον επόμενο χρόνο, η Ειρήνη Παππά απογειώνεται με το ρόλο της στην ταινία «Ηλέκτρα» του Ευριπίδη (Φίνος Φιλμ, 1962) σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη, και βραβεύεται για την ερμηνεία της στο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, αλλά και από την Ένωση Κριτικών στην Αμερική. Από τότε, γίνεται μόνιμη συνεργάτης του Μιχάλη Κακογιάννη, ενσαρκώνοντας με τον καλύτερο τρόπο τη δύναμη της αρχαίας τραγωδίας.
Ο ξένος Τύπος τη θεωρεί αποκάλυψη, αποθεώνει την κλασική γοητεία της και οι σκηνοθέτες και παραγωγοί την πείθουν να συνεχίσει την καριέρα της εκτός Ελλάδας. Το θεατρικό της ντεμπούτο στο εξωτερικό γίνεται στη σκηνή του Μπροντγουέη το 1967, δίπλα στον Γιον Βόιτ, και συνεχίζει με αρχαία δράματα σε παραστάσεις του Κακογιάννη.
Το αποκορύφωμα της διεθνούς καριέρας της έρχεται το 1969, με το ρόλο της χήρας του βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη, στην ταινία «Ζ» του Κώστα Γαβρά, η οποία κατέκτησε το Όσκαρ και τη Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας.
Ωστόσο, τον προηγούμενο χρόνο είχε κατακτήσει το ευρύτερο ιταλικό κοινό με τη βραβευμένη τηλεοπτική σειρά του Φράνκο Ρόσσι «Οδύσσεια». Από εκεί και πέρα η δημοτικότητά της, τα διεθνή βραβεία και οι διακρίσεις, την καθιερώνουν σαν διαχρονικά αξιοσέβαστη ηθοποιό, διεθνούς κύρους.
Στη θεατρική της καριέρα, έπαιξε αρχαία δράματα στα μεγαλύτερα θέατρα του Κόσμου, αλλά και σε αρχαία ελληνικά θέατρα, όπως στο θέατρο των Συρακουσών, με ερμηνείες που έγραψαν ιστορία. Στον κινηματογράφο έπαιξε συνολικά σε 50 περίπου ταινίες, με τελευταίες «Το μαντολίνο του Λοχαγού Κορέλλι» το 2001 και «Το Τρένο πάει στον Ουρανό» το 2002. Συνεργάστηκε με τους γνωστούς Ιταλούς σκηνοθέτες Μάουρο Μπολονίνι, Ρομπέρτο Ντε Σίκα κ.α.
Συνολικά, κατέκτησε πάνω από 24 βραβεύσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό, από την Ιταλία την Ισπανία, τις ΗΠΑ, την Αυστραλία κ.α. Το 2000 της απονεμήθηκε ο τίτλος «Γυναίκα της Ευρώπης», ένας τίτλος που απονέμεται κάθε χρόνο σε κάποια Ευρωπαία γυναίκα με ιδιαίτερη προσωπικότητα και ξεχωριστή προσφορά στον Πολιτισμό.
Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η βράβευση της στο αρχαίο Θέατρο της Ρώμης «Όστια Αντίκα», με το «Βραβείο Ρώμη» το 2008, καθώς και η ανακήρυξη της σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Βεργκάτα της Ρώμης. Το 2009 βραβεύτηκε από την Μπιενάλε Θεάτρου της Βενετίας, για τη συνολική προσφορά της στην τέχνη, με το βραβείο «Χρυσός Λέοντας».
Στην Ελλάδα τιμήθηκε το 1995 από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Κωστή Στεφανόπουλο, με το «Παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος» και το 2009, με το πρώτο βραβείο του Πολιτισμικού Ιδρύματος της Ελληνικής Βουλής, για τις Ελληνίδες και τους Έλληνες παγκόσμιας αναγνώρισης.
Πέραν της υποκριτικής της τέχνης, η Ειρήνη Παππά, εμφανίστηκε και στο τραγούδι, στο πλευρό του βραβευμένου με Όσκαρ Έλληνα συνθέτη Βαγγέλη Παπαθανασίου, συμμετέχοντας στο δίσκο του συγκροτήματός του, το 1972.
Ιδιαίτερα σημαντικό όμως, είναι το ευρύτερο πολιτιστικό έργο της, που εστιάζεται στο Πολιτιστικό Ίδρυμα «Σχολείο της Αθήνας», το οποίο τόλμησε να ιδρύσει – παρά τα εμπόδια που παρουσιάζονταν – στις αρχές της δεκαετίας του 2000, στην οδό Πειραιώς, φιλοδοξώντας να μετατρέψει εγκαταλειμμένες βιομηχανικές εγκαταστάσεις σε κέντρο εφαρμοσμένων τεχνών, θεάματος και ακροάματος. Μια εξαιρετικά φιλόδοξη πρωτοβουλία, που απαιτούσε επιμονή και υπομονή, που βρήκε αρχικά συμπαράσταση από άλλους φορείς, αλλά αντιμετώπισε και πολλές δυσκολίες. Ένα «Σχολείο» που έχει ήδη προσφέρει πολλά, αλλά και με προοπτικές να ξεπεραστούν πολύπλοκα γραφειοκρατικά προβλήματα και να προσφέρει πολλά περισσότερα.
Πηγή: Φίνος Φιλμ
Ο έρωτας του Μάρλον Μπράντο με την Ειρήνη Παππά και η επίσκεψη στην Ελλάδα…
Είναι η χρονιά 1958 και ο Μάρλον Μπράντο είχε έρθει στην Αθήνα για να υποστηρίξει τα ορφανοτροφεία της χώρας.
Ο ηθοποιός ξεναγήθηκε στην Ακρόπολη και καθώς κατέβαινε από τον ιερό βράχο πήρε στην αγκαλιά του ένα κοριτσάκι και φωτογραφήθηκε μαζί του. Οι φωτογραφίες από την επίσκεψή του στην Αθήνα έκαναν τον γύρο του κόσμου.
Ο διάσημος ηθοποιός ήταν ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος με τα παιδιά και είχε υιοθετήσει δυο κατά τη διάρκεια του τρίτου του γάμου. Την περίοδο εκείνη ο Μπράντο ήταν ο μεγαλύτερος αστέρας του Χόλιγουντ. Είχε ήδη κερδίσει Όσκαρ Α’ αντρικού ρόλου για τον ρόλο του Τέρρυ Μαλλόυ στην ταινία «Το λιμάνι της αγωνίας» του Ηλία Καζάν και εκείνη τη χρονιά είχε κυκλοφορήσει η νέα του ταινία του «Ο χορός των καταραμένων», που υποδυόταν έναν Ναζί στρατιώτη. Σκοπός της επίσκεψής του στην Ελλάδα ήταν να προβάλει το κοινωνικό πρόβλημα με τα ορφανά της Ελλάδας που μετά τον πόλεμο και την εμφύλια διαμάχη είχαν αυξηθεί δραματικά. Τη δεκαετία του ’50 η κοινωνία δοκιμαζόταν περαιτέρω εξαιτίας της φτώχειας και της ανεργίας.
Η φιλία του Μπράντο με τον Ζυλ Ντασέν και την Μελίνα Μερκούρη..
Στο πλευρό του σε όλη τη διάρκεια της επίσκεψής του στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας ήταν ο σκηνοθέτης Ζυλ Ντασέν, τον οποίο εκτιμούσε πάρα πολύ και όπως είχε αποκαλύψει η Μελίνα Μερκούρη «μαζί του υπήρχε κάτι πιο πολύ από μια γνωριμία».
Όταν η Μελίνα Μερκούρη διέμενε στην Αμερική με τον Ντασέν, ο Μπράντο τους είχε κάνει μια απρόσμενη επίσκεψη. Ένα πρωινό τον βρήκαν μεθυσμένο να κοιμάται στην πόρτα του σπιτιού τους. Όταν τον ξύπνησαν ο Μπράντο του είπε ότι αυτός ήταν ο κατάλληλος για να παίξει τον ρόλο του Περικλή στην ταινία που ετοίμαζε τότε ο διάσημος σκηνοθέτης.
Η Μερκούρη τον οδήγησε στο σπίτι και ύστερα γευμάτισαν μαζί του. «Στην κουζίνα ακούγαμε γέλια και κουβέντες ως το τέλος του φαγητού. Και ύστερα ησυχία… Η Μελίνα και ο Ντασέν είχαν αποσυρθεί – ήταν η ώρα του μεσημεριανού ύπνου. Κοιτάμε να δούμε αν βολεύτηκε και ο Μπράντο, τον βλέπουμε φαρδύ πλατύ στο πάτωμα της τραπεζαρίας», είχε αναφέρει η βοηθός της Μερκούρη, Άννα Θωμαϊδου στο βιβλίο «Μελίνα, μια σταρ στην Αμερική».
Η τελευταία επίσκεψη του Μπράντο στην Ελλάδα ήταν το 1999 σε ηλικία 74 ετών.
Τότε συναντήθηκε για τελευταία φορά με την Ελληνίδα ηθοποιό Ειρήνη Παππά, με την οποία είχε σχέση τη δεκαετία του ‘50.
Το 1954 ο 30χρονος Μπράντο γνώρισε στη Ρώμη την 24χρονη Ειρήνη Παππά, η οποία έκανε τα πρώτα της βήματα στον κινηματογράφο. Ο Μπράντο ήταν ήδη περιζήτητος στο χώρο του κινηματογράφου και είχε συνεργαστεί με τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες του Χόλιγουντ.
Ο Αμερικανός ηθοποιός γοητεύτηκε από την ομορφιά και το μεσογειακό ταμπεραμέντο της Ελληνίδας και έζησαν μια παθιασμένη σχέση, η οποία έμεινε κρυφή από τους δημοσιογράφους.
Όπως είχε αποκαλύψει η Ειρήνη Παππά: «Αγαπούσα πολύ τον Μπράντο και νοιαζόμουν για εκείνον. Ήταν το μεγάλο πάθος της ζωής μου».
Παρόλο που χώρισαν συνέχισαν να διατηρούν επαφές και το 1999 που ήρθε στην Ελλάδα δεν παρέλειψε να τη συναντήσει. Η ηθοποιός είχε αναφέρει για τη συνάντησή τους: «παρόλα τα υπόλοιπα, ήταν ακόμα υπέροχος ο τρόπος που σκεφτόταν»
Η Ειρήνη Παππά, η «ζωντανή καρυάτιδα», όπως εύστοχα την χαρακτήρισε ο Αλέκος Σακελλάριος από την πρώτη στιγμή που την αντίκρυσε, συμπληρώνει σήμερα τα 91 της χρόνια και όχι τα 94 όπως εσφαλμένα αναφέρεται στη wikipedia όσο και από το σύνολο των Μέσων ενημέρωσης, μιας και είναι γεννημένη στις 3 Σεπτεμβρίου του 1929..
Γεγονός που επιβεβαιώνει και ένας από τους κοντινούς της ανθρώπους τα τελευταία χρόνια, η Μέλια Τατάκη, ανιψιά της κορυφαίας μας ηθοποιού και τραγωδού, στην επικοινωνία που είχαμε μόλις χθες μαζί της, με αφορμή τα γενέθλιά της Ειρήνης Παπά και τις τελευταίες πληροφορίες σχετικά με την υγεία της.
«Σωστά. Συμπληρώνει τα 91 της χρόνια», υπογραμμίζει η κα Τατάκη επιβεβαιώνοντας ότι η Ειρήνη Παππά έχει γεννηθεί στις 3 Σεπτεμβρίου του 1929. «Και μια ακόμα διόρθωση, παρακαλώ», μας ζητά και προσθέτει: «Το επώνυμό της είναι Παπά, με ένα “π” και όχι δυο. Έτσι αναγράφεται και στην ταυτότητά της», ακόμα ένα λάθος που βλέπουμε συχνά σχετικά με την Ειρήνη Παπά.
Πρέπει να αναφέρουμε ότι η Μέλια Τατάκη ζει μαζί με την Ειρήνη Παππά στην Πλάκα και πρόθυμα δέχτηκε να μας ενημερώσει για την κατάσταση της υγείας της σπουδαίας μας ηθοποιού σήμερα: «Η Ειρήνη Παπά πάσχει από τη νόσο Pick. Μια επιθετική μορφή της νόσου Αλτσχάιμερ. Tα πρώτα συμπτώματα της ασθένειας εκδηλώθηκαν αρχικά με προβλήματα στην ομιλία. Ζορίζεται πολύ με τις λέξεις, δεν μπορεί να μιλήσει. Όπως επίσης και με τη μνήμη της, δεν θυμάται…».
Η κα Τατάκη πρόσθεσε επίσης ότι τη φροντίδα της ηθοποιού έχουν αναλάβει επιπλέον και «δυο υπέροχες κυρίες» που κάνουν τα μέγιστα ώστε να διευκολύνουν την καθημερινότητά της.
Όταν τη ρωτήσαμε αν είναι κλινήρης, η Μέλια Τατάκη μάς απάντησε: «Περπατά μέσα στο σπίτι και κάνει φυσικοθεραπεία. Πάντα υποβοηθούμενη. Η ασθένεια είναι σοβαρή και βαριά και χρειάζεται 24ωρη φροντίδα. Λέει ελάχιστες λέξεις. Ένα “όχι” περιστασιακά και αυτό όταν είναι θυμωμένη για κάτι! Όμως παραμένει δυνατή… ακόμα και όταν τη βλέπεις να κάθεται στην καρέκλα της».
Επιπλέον, η κα Τατάκη αναφέρει και συγκινεί: «Την αγαπάμε πάρα πολύ και αναρωτιόμαστε ποιο στην ευχή ήταν το σχέδιο του Θεού για εκείνη. Η κατάσταση είναι τρομερά θλιβερή και εξαιρετικά δύσκολη για όλους τους εμπλεκόμενους. Για όσους το περνούν αυτό. Μπορεί να συμβεί στον καθένα».
Θυμίζουμε ότι ένα χρόνο πριν, το Σεπτέμβριο του 2018, με αφορμή τα γενέθλια της ηθοποιού, μια ανάρτηση της δημοσιογράφου Ντέπης Γκολεμά στο facebook για την κατάσταση της υγείας της, ήταν αρκετή για να ξεσπάσουν κόντρες, αντιδράσεις, παρανοήσεις και σύγχυση.
Η κα Γκολεμά είχε αποκαλύψει το σοβαρό πρόβλημα υγείας που αντιμετωπίζει η Ειρήνη Παπά, προκαλώντας συγκίνηση στο κοινό, αλλά και την οργή του γνωστού σκηνοθέτη και ανιψιού της ηθοποιού, Μανούσου Μανουσάκη ο οποίος μιλώντας στην εφημερίδα Espresso έσπευσε να διαψεύσει τα περί Αλτσχάιμερ. Ο μεγάλος πανικός όμως και η σύγχυση στο διαδίκτυο δημιουργήθηκε από την γκάφα του Ηλία Ψινάκη, ο οποίος παρανόησε τα τότε λόγια της Ντέπης Γκολεμά και βιάστηκε να πει το στερνό «αντίο» στη μεγάλη πρωταγωνίστρια.
Ωστόσο και τότε την αλήθεια αποκατέστησε και πάλι η κα Τατάκη η οποία μιλώντας πέρσι στο Reader.gr αποκάλυπτε: «Η Ειρήνη Παππά πάσχει από τη νόσο του Αλτσχάιμερ τα τελευταία 6 χρόνια. Ναι η αλήθεια είναι λυπηρή διότι το Αλτσχάιμερ είναι μια πάρα πολύ σκληρή ασθένεια. Όμως το πραματικά μεγάλο πρόβλημα είναι τα fake news που κάνουν το γύρο του διαδικτύου τις τελευταίες ημέρες. Επίσης είναι απαράδεκτο το γεγονός ότι η Ντέπη Γκολεμά έχει δαιμονοποιηθεί επειδή είπε την αλήθεια».
Πηγή: Reader.gr
_____
Γίνετε μέλος της ομάδας μας “Βιβλίων Ορίζοντες” στο facebook πατώντας το παρακάτω σύνδεσμο
Επιμέλεια άρθρου για τους “Βιβλίων Ορίζοντες” : Καλλιόπη Γιακουμή
678
124
20