Ο Νίκος Εγγονόπουλος ( 1907 – 1985) : “Μπολιβάρ, είσαι ωραίος σαν Έλληνας.”

                                          Νίκος  Εγγονόπουλος

Ο  Εγγονόπουλος  γεννήθηκε  το  1907  μαζί   με  τη  «γέννα» του  κυβισμού.

Απο  τη  γενιά  του  ’30, ο  Κόντογλου  και   ο  Εγγονόπουλος   είναι  οι  περισσότερο  επηρεασμένοι  από τα  γεγονότα  της  Μικρασιατικής  καταστροφής.  Ο  πατέρας  του  Εγγονόπουλου, ο Παναγιώτης,  ήταν  Κωσταντινουπολίτης από πολύ παλιά φαναριώτικη οικογένεια. Ασχολιόταν με τις επιχειρήσεις κοντά στον πατριό του Βλαστάρη που ήταν τραπεζίτης στην Πόλη.

Έτσι ταξίδευε συνεχώς. Κυρίως στην Ευρώπη.  Η  μητέρα  του Ερριέτη  απο  την  Αθήνα, κόρη ανώτερου υπαλλήλου στο Ταχυδρομείο. Ο Εγγονόπουλος έζησε  τα  πρώτα  χρόνια  της  ζωής  του, σ’ενα  ευκατάστατο  περιβάλλον, όπως  αναφέρεται  στις  βιογραφίες  του. 7 χρονών

βρίσκεται  εγκατεστημένος  οικογενειακώς  στη  Κωνσταντινούπολη. Ο Εγγονόπουλος ήταν το δεύτερο παιδί

της οικογένειας. Στα 12 του χρόνια, το  1922, ζεί  απο  τόσο  κοντά  την  αγωνία  των  ελλήνων  με  τη

Μικρασιατική  καταστροφή. Την  αίσθηση,  τον  πόνο  του  ξεριζωμού  από  τη  ζωή    τους  στη  γη  τους,

στα  σπίτια  τους  στη   Μ. Ασίας.

Έζησε  μια  ελληνική  πραγματικότητα  πολύ  διαφορετική  απο  αυτή που  επιθυμούσε  να  ζήσει.

Όπως  και  ολόκληρος  ο  ελληνισμός.  Το  αίσθημα  που μένει  και  στη  μέχρι  τώρα  γενιά  για  τις

 «χαμένες  πατρίδες». Μοιάζει  σαν  μιαν  «αποσκευή»  που  μεταφέρθηκε  μαζί  με  τα  παπούτσια  τους.

Ο  Εγγονόπουλος  ήταν  έλληνας  της  διασποράς.

Ένα χρόνο μετά το  1923, ο Εγγονόπουλος, για

λόγους  που  δεν  βρήκα, πηγαίνει  στο  Παρίσι

όπου  τελειώνει  εκεί  το  Λύκειο (εσωτερικός).

Άλλη  ζωή  εκεί. Άλλες  εικόνες, άλλες  επιρροές.

Αποκτά  (δυτική) Γαλλική  παιδεία, (διδάσκεται την

γαλλική ποίηση)   κάτι  που  προφανώς  τον

βοηθά  να  βλέπει τα  πράγματα  και απο  άλλη  οπτική,

προσθέτοντας  τη  στο  έργο  του  και

αντιπαραβάλλοντας  τη   με  τον  ανατολίτικο

 ανορθολογισμό.

Εγγονόπουλος νέος

Στο σπίτι του στην Αθήνα, ο πατέρας του λείπει συχνά στη Πόλη για δουλειές και όταν έρχεται κοντά τους,

πολλές φορές τους μιλά την Κωσταντινουπολίτικη γλώσσα. Η μάνα του, οι θείες του και οι γιαγιάδες του

μιλούν πολλές φορές με Υδραίικη προφορά. Ο Παππούς του, του μιλούσε για την δόξα της Ελλάδας και

τους αγώνες της με τα πρωτοπαλίκαρα που πάλευαν για τη λευτεριά… Ο Ανδρούτσος, ο Κανάρης…

Ο Εγγονόπουλος νεοσύλλεκτος 1927

 

Συνεχίζει  τις  σπουδές  του, τώρα  πια  στη  Αθήνα  όπου  μένει  μόνιμα. Εργάζεται από το 1928-30 σαν

μεταφραστής σε μιαν τράπεζα και ως γραφιάς στο Πανεπιστήμιο. Τα επόμενα δυο με 3 χρόνια θα

εργαστεί ως ωρομίσθιος σχεδιαστής στη Διεύθυνση σχεδίου Πόλεως.

Στη  Πόλη  ήταν  τότε  ανέφικτο  να  σπουδάσει  ζωγραφική, όπως θα ήθελε. Σπουδάζει  όμως  στην  ΑΣΚΤ

και  εκεί  έρχεται  σε  επαφή  και  συνδέεται  με  ανθρώπους  με  την  ίδια  «συχνότητα» σκέψης, όπως

τον  Παρθένη, τον  Κόντογλου, τον  πολύ  καλό  του  φίλο  Εμπειρίκο, τον  Μελαχρινό, τον  Πικίωνη.

Ο Εγγονόπουλος μαζί με τον συμμαθητή του τον Τσαρούχη θα βοηθήσουν την Κόντογλου στις τοιχογραφίες

του σπιτιού του! (Βλέπε στη βιογραφία του Κόντογλου σχετικές φώτο από τις τοιχογραφίες!! πατώντας ΕΔΩ )

Τον Κόντογλου ο Εγγονόπουλος τον χαρακτηρίζει «γενναία ψυχή».

Σχέδιο του Κόντογλου που απεικονίζει  τον Εγγονόπουλο

 

Όσο για την μαθητεία του στον Παρθένη γράφει: «Κοντά στον Παρθένη μελέτησα τη φύση, κοντά του

ένοιωσα τη σημασία του χρώματος… κοντά του έμαθα τα πάντα που γνωρίζω για τη ζωγραφική.

Ο Παρθένης με μύησε στις αναζητήσεις του (ιμπρεσιονιστή) Μανέ.. (Για τη βιογραφία του πατήστε ΕΔΩ)

στις κατακτήσεις του (ιμπρεσιονιστή) Σεζάν (για το ποιός ήταν ο Σεζάν δείτε ΕΔΩ , στη δόξα του

Θεοτοκόπουλου..»!! (Για τη βιογραφία του Θεοτοκόπουλου-Ελ Γρέκο πατήστε ΕΔΩ  Έλεγε πως ο Παρθένης

τον θεωρούσε ως τον καλύτερο μαθητή του.

Την  εποχή  εκείνη στη  Γαλλία  γεννιέται  και  εξαπλώνεται  στην  Ευρώπη  γρήγορα το  υπερρεαλιστικό

κίνημα. Στην  Ελλάδα  αυτή  η  κίνηση  που  απασχόλησε  κάποιους  ποιητές  και  διανοούμενους και έφερε

 μόνο  τη  θυελλώδη  αντίδραση  του  κόσμου.

Ο  Εγγονόπουλος  άνηκε  σε  αυτό  το  κίνημα, είτε  με  τη  ποιητική  του  ιδιότητα  είτε  σαν  ζωγράφος.

Εκφραζόταν  με  αυτό  το  τρόπο  μέσα  απο  το  έργο  του: υπερρεαλιστικά. Και  αυτό  γιατί  ίσως

με  αυτό  το  τρόπο  δημιουργούσε  μιαν  άλλη  πραγματικότητα. 

Εγγονόπουλος (αριστ) με τον Κόντογλου (κάτω) ντυμένοι μοναχοί τη δεκαετ 1930-40

Σπάνιο σχέδιο του Εγγονόπουλου 1928

Έλεγε: «Στον  υπερρεαλισμό  δεν  προσχώρησα  ποτέ. Τον  είχα  μέσα  μου όπως  το  πάθος  μου  για  τη

ζωγραφική, απο  τότε  που  γεννήθηκα».

Σχέδιο του Εγγονόπουλου το 1931

 

Έργο του Σεζάν

 

Εδώ θα αναφέρω ένα περιστατρικό από την πρώτη ατομική έκθεση  του Εγγονόπουλου που το πρωτοάκουσα

στην διημερίδα που ήταν αφιερωμένη σε αυτόν πρίν μερικά χρόνια στο Μουσείο Μπενάκη (την ίδια περίοδο

που είχε οργανώσει το μουσείο και την σχετική αναδρομική έκθεση για αυτόν που ήταν από τις

καλύτερες που έχω δει!) Το περιστατικό λοιπόν είναι το εξής: Ο Εγγονόπουλος το 1939 πραγματοποιεί

την πρώτη του ατομική έκθεση σε ένα άδειο σπίτι του Νικόλα Καρά. Κατάλογο της έκθεσης δεν έκανε.

 Ο ίδιος αναφέρει για αυτή τη έκθεση: « Η αποτυχία ήταν προφανής. Μια γυναίκα τρύπησε ένα πίνακα

με την ομπρέλα της. Και η κατακραυγή έφθασε σε σημείο απίστευτο! Κριτικοί και μη, συμφωνούσαν

ότι πρόκειται για ¨διαθέσεις αστείου προσώπου¨». Μπορείτε να μπείτε στη θέση του;

Εγγονόπουλος με καθαρές επιρροές απο Κόντογλου

“Μπωλιβάρ” Εγγονόπουλος

“Αγ. Γεώργιος” 1947, Εγγονόπουλος

“Αργώ” 1948, Εγγονόπουλος

Εγγονόπουλος

Εγγονόπουλος

“Εμφάνιση Ρ.Φεραίου στην Εύβοια΄΄Ηρωες, 1950

“Δυο φιλόσοφοι και ένας στρατιωτικός ήρωας 1951

Σολωμός, Εγγονόπουλος

 

Οι  μορφές  του  εντυπωσιάζουν  με  το  ιδιαίτερο  «σμίλευμα»  τους. Τη  πολύ  λεπτή  μέση  και  τα  μεγάλα

άνω  και  κάτω  άκρα  που  «μιλάνε»  με  τη  κίνηση  τους  ή  τη  στατικότητα  τους.  Τρισδιάστατες  μορφές

 πάνω  σε  δισδιάστατη  επιφάνεια. Η  φιγούρα  ανδρείκελο,  όπως  την  ονομάζουν  λόγω  του  ότι

 δεν  εξατομικεύει  με  χαρακτηριστικά  αλλά  και  δεν  αποκαλύπτει  συναισθήματα, κάποιες  φορές  είναι

  ακέφαλη  ή  αντί  για  κεφάλι  χρησιμοποιείται  ενα  συμβολικό  αντικείμενο  («Ο  Κένταυρος  με  τον  αετό

  του», «Αδελαϊς», «Η  κυρά  της  θάλασσας», «Ο  τελευταίος  βυζαντ.  Αυτοκράτωρ», «Ποταμός  θεός  και

 Νηρήις», «Ιάσων  και  Μήδεια», «Ολυμπία», «Ηρακλής»….

Ο  χώρος  των  συνθέσεων  του  θυμίζει  έντονα  θεατρική  σκηνή, με  αγαπημένο  του  μοτίβο  ενα

παράθυρο  που  ενώνει  τον  έξω  με  τον  έσω  χώρο. Τα  κτήρια  του  στο  χώρο  έντονα, χωρίζονται

 απο  διαφόρων  ειδών  δάπεδα  και  τοίχους. Συνδιάζει τη  γραμμική  προοπτική  με  τη  προοπτική  της

βυζαντινής  ζωγραφικής.

Η  ζωγραφική  του  είναι  ανθρωποκεντρική  και  έντονα  ελληνοκεντρική.

Τα  θέματα  του  τα  αντλεί  απο  τους 3  ένδοξους  σταθμούς  στο  παρελθόν  της  Ελλάδας:

Α)Βυζάντιο «Ο  τελευταίος  βυζαντινός  αυτοκράτωρ», «Αρχιτέκτων  της  Αγίας  Σοφιάς»

Β) Η  ελληνική  Επανάσταση  του  1821  απο  τη  σκλαβιά  των  τούρκων («Σύνθεσις»απο την  Επανάσταση,

 «Λεπτομέρειες  του  μηχανισμού  της  Εθνεργεσίας»..  και

Γ)   Την  ελληνική  μυθολογία («Οδυσσέας  και  Καλυψώ», «Ποσειδών», «Η  αρπαγή  της  Ευρώπης»,

 «Η  Αργώ», «Θησέας  και  Μινώταυρος», «Δαίδαλος», «Πηνελόπη  και  Οδυσσέας», «Ιάσων», «Ο  άτλας»,

«Ο  Ήφαιστος» …..όπως  και  ιστορικά  πρόσωπα («Εμφάνιση  Ρήγα Φεραίου  στα  μέρη  της  Ευβοιας»),

 «Μέγα  Αλέξανδρος  και  Παύλος  Μελάς» αλλά  και  προσωπικότητες  των  γραμμάτων  και  της  τέχνης

 («Καβάφης»).

Εγγονόπουλος

 

Εγγονόπουλος

 

Εγγονόπουλος

Σχέδιο Εγγονόπουλου

 

 

 

Εγγονόπουλος

Ανδρέας Εμπειρίκος

 

Σεπτέμβρη του 1939 εκδίδεται η δεύτερη ποιητική του συλλογή με 200 αντίτυπα με τίτλο «Τα κλειδοκύμβαλα

της σιωπής».

Οι ποιητές του τον επηρέασαν στη ποιητική του γραφή είναι ο Διονύσιος Σολωμός, ο άγγλος ονειρικός

Μπωλνταίρ, ο γερμανός Χαίλντερλιν, και ο τουρκοαλβανός Χατζή Σερχέτ, ο Αππολιναίρ, ο Καβάφης,

ο Καρυωτάκης και ο στενός του φίλος ο Εμπειρίκος.

Ο Ελύτης που τον είχε γνωρίσει, γύρω στο 1939- 40 έλεγε για τον Εγγονόπουλο «Δεν ήταν εύκολος στις

γνωριμίες. Εννιά στις δέκα ήταν βέβαιο πως θα σε προγκίξει με ευγένεια αλλά και με σαρκασμό.

Κρατήθηκε μέσα σε μια φτώχεια αλλά  με αξιοπρέπεια πρίγκιπα. Τους επαίνους τους έδιωχνε μακριά

όπως και τις λοιδορίες. Κοκκινοπρόσωπος, με φωτεινά μάτια και φωνή εξαιρετικά υποβλητική, φορούσε

μόνιμα ένα χρυσό δαχτυλίδι στο δείκτη του δεξιού του χεριού που ήταν αδύνατον να μην το παρατηρήσεις,

είτε όταν σου μιλούσε (με τις μεγάλες ιερατικές χειρονομίες του), είτε όταν σιωπούσε… Κανείς δεν γνώρισε

όσο αυτός τη γαλλική ποίηση. Έφθανε μια νύξη  μόνο να κάνεις σε   ένα κείμενο, ας ήταν το πιο σπάνιο,

για να σου συνεχίσει με άψογη προφορά.. Η τακτική του αιφνιδιασμού ήταν η αγαπημένη του μέθοδος που

εφάρμοζε στην πρώτη επαφή του με τους ανθρώπους  » (Ανοιχτά Χαρτιά)

Ο Εγγονόπουλος αρεσκόταν να συχνάζει στα καφενεία του Πειραιά την ημέρα, στις ταβέρνες τα μεσημέρια

και τα βράδια στα καπηλειά της Αθήνας, χωρίς ποτέ του να μεθά. Λάτρευε τον Τσιτσάνη! Τον συγκινούσαν

οι στίχοι του και η μουσική αυτή του μπουζουκιού! Τα λαϊκά στοιχεία τον γοήτευαν και τα βρίσκουμε και

στη ζωγραφική του, στα θέματα του αλλά και στα ποιήματα του που κάποια θυμίζουν στο μέτρο και στις

λέξεις τα ρεμπέτικά. (βλέπε τα ποιήματα «Σύντομη βιογραφία του ποιητή Κ. Καβάφη», «Η Γιαβουκλού»..)

“Αλέξανδρος Φιλίππου πλην Λακεδαιμονίων 1963, Εγγονόπουλος

“Αλέξανδρος και Βουκεφάλας” 1971

 

“άνδρας δημιουργεί, γυναίκα εμπνέει” 1958, Εγγονόπουλος

Εγγονόπουλος

 

“Εκεί” 1966, Εγγονόπουλος

“Οι εραστές”1967 Εγγονόπουλος

“Ηρακλής”1967, Εγγονόπουλος

“Η ιστορία των Αθηνών”1962, Εγγονόπουλος

 

¨Θησέας και Μινώταυρος” 1950

 

“Κουρασμένοι Ήρωες”1951, Εγγονόπουλος

 

“Ήρωας και ποιητής”1973, Εγγονόπουλος

 

“Θέτις και Πηλεύς” 1976, Εγγονόπουλος

 

“Ο ζωγράφος και το μοντέλο του” 1970

 

“Οι αδιάφθοροι”1967, Εγγονόπουλος

 

 

“Ποιητής και χωρικός”1965, Εγγονόπουλος

 

“Ποιητής στον Πειραιά”1951, Εγγονόπουλος

 

Σχολιαστές μελλούμενο κειμένου 1958

 

“Τίποτα στη ζωή δεν είναι αίνιγμα, 1969

 

 

“Βελισσάριος”1971, Εγγονόπουλος

 

¨Ακοντιστής”1971, Εγγονόπουλος

 

“Ο προπάππους Σμιτ”1966, Εγγονόπουλος

 

“Σιδεράς” 1976

Το 1941 επιστρατεύεται στο Αλβανικό μέτωπο. Οι γερμανοί τον αιχμαλώτισαν, τον πήγαν στα

στρατόπεδα συγκεντρώσεως  εργασίας αιχμαλώτων από όπου τελικά κατάφερε να δραπετεύσει.

Το 1942 και 1943 συμμετέχει στην Επαγγελματική έκθεση ζωγραφικής στο Ζάππειο, γράφει το Μπολιβάρ

 και του ανατίθεται (μαζί με Αργυρόπουλο και Παπαγεωργίου)  από τον σύλλογο «Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης»

να  σχεδιάσει παλιά σπίτια της Αθήνας.

Το 1944 εκδίδει σε 340 αντίγραφα το βιβλίο του «Μπολιβάρ». Οι Γερμανοί πρόσεξαν το βιβλίο και τον

καταδίωξαν. Κρύφτηκε στο σπίτι του  φίλου του Ανδρέα Εμπειρίκου.  Το ποίημα άρεσε στην νεολαία.

Μέχρι να φύγει ο Γερμανός κατακτητής, ο Εγγονόπουλος κλεισμένος στο υπόγειο, ζωγράφιζε συνεχώς

έργα που κανείς δεν θα αναγνώριζε την αξία τους για χρόνια και δεν  ήθελε να αγοράσει στην εποχή του.

Από το 1945 ως το 1956 θα δουλέψει ως βοηθός στο Πολυτεχνείο στην έδρα του Πικιώνη. Δημοσιεύει κάποια

ποιήματα του από τη συλλογή «Επιστροφή των πουλιών» και  γράφει το ποίημα του για τον Πικάσο.

Το 1949 θα συμμετάσχει στην ίδρυση του καλλιτεχνικού ομίλου «Αρμός» που στόχο είχε την

«προώθηση της σύγχρονης αισθητικής κίνησης στην Ελλάδα». Άλλα μέλη ήταν ο  Γκίκας, Τσαρούχης,

Μόραλης, Νικολάου, Τέτσης, η Ναταλία Μελά και ο Μαυροϊδης.  Με την ομάδα θα εκθέσει έργα του 2 φορές.

Έργα του θα εκτεθούν και στο ελληνικό περίπτερο στη Ν. Υόρκη.

Το 1950 θα παντρευτεί την Νέλη Ανδρικοπούλου,

και ένα χρόνο μετά θα γεννηθεί ο γιός του Πάνος.

1952 θα κάνει τα σκηνικά σε ένα έργο στο Εθνικό θέατρο και έπειτα θα συμμετάσχει στην αγιογράφηση του

 ναού ‘Αγ. Σπυρίδωνα μαζί με τον Κόντογλου. Ο Εγγονόπουλος αγιογραφεί το τέμπλο και το Δωδεκάωρτο.

Το 1953 συμμετέχει στην έκθεση ελλήνων ζωγράφων στη Ρώμη.  Η έκθεση θα συνεχιστεί και στην Αμερική.

1954 δημοσιεύει το ποίημα του «Ατλαντικός» και θα εκπροσωπήσει την Ελλάδα στην 27η Μπιενάλε Βενετίας

με 72 έργα του!! Και λίγο μετά θα χωρίσει από τη σύζυγο του.

1957 Τυπώνεται η ποιητική του συλλογή «Εν ανθηρώ ελλήνι λόγω» σε 500 αντίτυπα, διορίζεται επιμελητής

στην έδρα  Γενικής Ιστορίας της Τέχνης, συμμετέχει σε έκθεση στη Θεσσαλονίκη, σχεδιάζει σκηνικά και

κουστούμια για  θεατρικές παραστάσεις και έπειτα τη μακέτα για το τουριστικό φυλλάδιο του ΕΟΤ.

1958 Βραβεύεται από το Υπουργείο Παιδείας για την τελευταία του ποιητική συλλογή με το πρώτο βραβείο.

1959 Σχεδιάζει σκηνικά και κουστούμια για θεατρικές παραστάσεις και συμμετέχει στην ομαδική έκθεση του

 «Ζυγού».

1960 παντρεύεται την Ελένη Τσιόκου, διορίζεται επιμελητής στο εργαστήριο προπλασμάτων και ταξιδεύει σε

Γερμανία, Αυστρία και Ελβετία.

1961 γεννιέται η κόρη του Ερριέτη, γράφει ένα κείμενο για τον φουτουρισμό

1962 σχεδιάζει σκηνικά και κουστούμια για το θέατρο Β. Ελλάδος, όπως έκανε και άλλες χρονιές αργότερα

και το 1963 κάνει την ατομική του έκθεση.

1964 Παραιτείται από το Ε.Μ Πολυτεχνείο και συμμετέχει σε ομαδικές.

1966 Τιμάται με τον Χρυσό Σταυρό του Γεώργιου Α για το έργο του στη ζωγραφική.

1967 Εκλέγεται εκτάκτως στην έδρα ελεύθερου σχεδίου ως μόνιμος καθηγητής του Ε.Μ. Πολυτεχνείου

 και ένα χρόνο μετά κυκλοφορεί ο δίσκος του Μπολιβάρ από την Λύρα.

1971 του απονέμεται το παράσημο Σταυρός του Ταξιάρχη του Φοίνικος.

Τώρα πια δεν  σκιαγραφείται από όσους τον γνώρισαν εκείνη την εποχή, όπως είχε μιλήσει για αυτόν ο

Ελύτης πριν χρόνια αλλά ως «ευγενής με τρομερή ευφράδεια που καταδεχόταν να μιλήσει για το έργο του

και τη ζωή του  με όλο τον κόσμο..» !!!! Ο Εγγονόπουλος του τότε ήταν κυνηγημένος,

ο Εγγονόπουλος του σήμερα ήταν δοξασμένος.

Σκηνικό σχεδιασμένο απο τον Εγγονόπουλο

Από το 1973 που αποχώρησε λόγω ηλικίας από το Ε.Μ Πολυτεχνείο, απομονώνεται οικειοθελώς στο σπίτι

του και από τότε δεν έκανε εξόδους. Συνέχισε να δουλεύει καθημερινά και εντατικά. Σπίτι του δεχόταν μόνο

λιγοστούς φίλους του.

1979 Για δεύτερη φορά κερδίζει το Ά Κρατικό βραβείο Ποιήσεως.

1983 Αναδρομική έκθεση του στην Εθνική Πινακοθήκη με πάνω από 100 έργα του. Δεν θέλησε να είναι

παρόν στα εγκαίνια και βρήκε μια δικαιολογία. Δεν τον ενδιέφερε η δόξα που είχε αποκτήσει και το δήθεν.

“Σύνθεσις με πατέρα” Εγγονόπουλος

1984 Ατομική έκθεση στη γκαλερί Ζουμπουλάκη.

 Ο Εγγονόπουλος πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του σε συνθήκες οικονοµικής ανέχειας.

 Ας μη ξεχνάμε ότι ο μισθός του στο Πολυτεχνείο ως βοηθός του Πικιώνη ήταν μόνο 800 δρχ!

Κάποια στιγμή είχε μολυνθεί το μεγαλύτερο δάχτυλο του ποδιού του και είχε έντονα προβλήματα με το

κυκλοφοριακό του.

31 Οκτωμβρίου 1985 ο Εγγονόπουλος πεθαίνει από ανακοπή καρδιάς και κηδεύεται δημοσία δαπάνη

στο Ά νεκροταφείο της Αθήνας.

Βασικά χαρακτηριστικά του  έργου του αποτέλεσαν η ιδιότυπη χρήση της δηµοτικής γλώσσας   και οι

συµβολικές μορφές του, µέσω των οποίων πρόβαλε το αίτηµα για µια ελληνοκεντρική υπερρεαλιστική ποίηση

και µια νέα έκφραση της ελληνικότητας. 

“Εμπεδοκλής” 1983, Εγγονόπουλος

“Πυθαγόρας” 1980, Εγγονόπουλος

Κάποια από τα αποφθέγματα του:

«Αν η ζωή μου είναι αφιερωμένη στη ζωγραφική και την ποίηση είναι γιατί είναι γιατί η ζωγραφική και η

ποίηση με παρηγορούν και με διασκεδάζουν»

Εγγονόπουλος

“Να είσαι ελεύθερη και αυθεντική»  Εγγονόπουλος στην κόρη του

¨Η ζωή και ο θάνατος και αναμεσίς η Τέχνη»

«Στρατηγέ, τι ζητούσες στη Λάρισα, σύ ένας Υδραίος;»

«ΤουςΈλληνες πρέπει να τους προσέχει κανείς, γιατί πρώτα σου κάνουν το τραπέζι και µετά όταν φτάσουν

στο φρούτο σου βαράνε και καρπαζιά.» Γιαυτό και συνήθιζε να μιλά και με τους φίλους του στον πληθυντικό!

«Ντροπή σε αυτούς που υπόσχονται ευτυχία»

«∆εν γράφω, ζω. Τα ποιήµατα γράφονται µε τη ζωή µας».

 «Η Τέχνη είναι συνδυασµός ελάχιστων στοιχείων· και η ζωή είναι αγάπη και ελευθερία. Ο ορθολογισµός δεν

 βοηθάει σε τίποτα. Η ζωή είναι ασυνάρτητη. Αυτή είναι η πραγµατικότητα που δεν καταλαβαίνουν οι

 ορθολογιστές. Τη βαθιά αντίληψη της ζωής την βλέπουµε στο µειδίαµα των κούρων, το γεµάτο µειλίχια, λεπτή

 ειρωνεία…».

«Για τον άνθρωπο δηµιουργούµε… Για να του δώσουµε διέξοδο από τη µοναξιά του. ∆ύναµη να

καταργήσει τη µόνωσή του. Επικοινωνία. Αυτό είναι ό,τι προσφέρει η τέχνη…».

Ο Εγγονόπουλος λάτρευε το ελληνικό φως, αυτή «τη σπατάλη φύσεως και ήλιου» και

«την ανθρωπιά που υπάρχει στον Ρωµιό, από τους Αρχαίους µέχρι το Εικοσιένα».

Αισθανόταν όµως βαθιά και την παγκοσµιότητα των ανθρώπινων: «Τα χρόνια, λέω, µας  διδάσκουν πως

 όσο µια τέχνη είναι πιο προσωπική τόσο κι έχει µια πανανθρώπινη σηµασία».

¨Ηρωας Κροκόδειλος Κλαδάς”1983

“Προφηταδάναξ Δαυίδ” 1984, Εγγοόπουλος

 

  «Στο έργο µου ο άνθρωπος έχει τον µεγαλύτερο ρόλο. Για τον άνθρωπο ζωγραφίζω. Ο άνθρωπος είναι το

θέµα µου. (…) Αλλά εδώ θα πρέπει να εξηγήσουµε τι είναι τέχνη. Πολλοί γελαστήκανε και της αποδώσανε

 άλλα καθήκοντα: άλλοι θέλησαν η τέχνη να υπακούει σε νόµους, άλλοι ζήτησαν λογής λογής αρετές.

Ποιο όµως είναι το σωστό; Το σωστό είναι σ’ ένα έργο τέχνης να υπάρχει η ανθρώπινη παρουσία.

Ο Ραφαήλος, ο Πανσέληνος, ο Σολωµός, ο Ντελακρουά, ο Λωτρεαµόν και άλλοι είναι µεγάλοι, γιατί µέσα στο

 έργο τους προβάλλεται ο άνθρωπος, άσχετα από σχολές και τεχνοτροπίες».

«Ο άνθρωπος είναι το θέµα του Ελληνισµού».

«Η ελληνική φυσιογνωµία εκλεπτύνει τον άνθρωπο που δεν παύει να είναι σκληρός και βλαπτικός και τον

δίνει ανθρωπινότερο και εξαγνισµένο… Η ελληνική, η βυζαντινή ζωγραφιά αναπνέει αδέσµευτη και

 αποπνέει ανεµελιά και λεβεντιά… Είναι σαν την Ορθοδοξία που µετέχει στο πνεύµα του Πλάτωνα».

«∆εν υπάρχουν παρά δύο σκοποί: η αγάπη και η ελευθερία».

«Όλα τα κηρύγµατα που υπόσχονται την ευτυχία είναι ντροπής πράγµατα!.. Όταν νιώθεις πόσο δραµατική

είναι η ζωή,  τότε δεν ζητάς τίποτα».

«Προσωπικά δεν πιστεύω στον σουρρεαλισµό σαν σχολή. Όµως µου ταιριάζει. Εκείνο που προσπάθησα

να κάνω είναι να τον ανανεώσω µε ελληνικά στοιχεία, να προσθέσω σ’ αυτόν την ελληνική µεταφυσική,

 να τον ανεβάσω από τον απλό µορφασµό, όπου τον έχουν σταµατήσει οι Φράγκοι. Νοµίζω πως ο

σουρρεαλισµός σήµερα σηµαίνει το καθετί που βλέπει κανείς µε  πάθος».

«Είµαι Έλληνας, αλλά δεν είµαι Έλληνας! Γι’ αυτό ποτέ µου δεν χάνω την ελπίδα στις τεράστιες αρετές

 της φυλής µας… Το πρόβληµα είναι τι είδος Έλληνας είσαι· και αν είσαι καλός, πόση αντοχή έχεις,

για να µη σε αφανίσουν οι κακοί…».

“Ο Άτλας”¨1981, Εγγονόπουλος

“¨Στο μπαλκόνι” 1978, Εγγονόπουλος

 

 Και  από την καθημερινότητα του στο εργαστήριο του: Είχε τάξη ο χώρος. Όταν τελείωνε ένα έργο του,

αμέσως έπλενε την παλέτα του και τα πινέλα του. Γενικά, είχε υπερρεαλιστικό χιούμορ (υπονόμευε την

 υπάρχουσα συμβατική αντίληψη των πραγμάτων) είχε απίστευτη μνήμη, ήταν μοναδικός στην αποστήθιση,

  κάπνιζε πάρα πολύ (άναβε το ένα τσιγάρο μετά το άλλο στην κυριολεξία), διάβαζε πάρα πολύ και έκανε

 μεγάλες πεζοπορίες. Δεν έμαθε οδήγηση και συμπαθούσε την ομάδα του Ολυμπιακού, χωρίς όμως να

φανατίζεται. Το χρώμα του δαπέδου του στο εργαστήριο του ήταν κόκκινο. Ένα χρώμα που το λάτρευε.

 Όταν ένα βιβλίο δεν ήταν της αρεσκείας του το άφηνε σε κάποιο παγκάκι για να το βρει κάποιος που ίσως

 ενδιαφερόταν αλλά ποτέ του δεν πέταξε κάποιο βιβλίο στα σκουπίδια. Μιλούσε αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά.

Αφιέρωση στην κόρη του!

Με όλους στο τέλος παρεξηγιόταν και έτσι τελείωναν πολλές

από τις φιλίες του. Ψυχραινόταν όταν αργούσαν στα ραντεβού τους (βλέπε τον Γονατά).

Τέλος, από μαρτυρία της κόρης του, ο Εγγονόπουλος  δεν ήθελε άξεστοι άνθρωποι να αγοράσουν τα

έργα τους. Όταν έβλεπε τέτοιους, τους έλεγε «Αυτός ο πίνακας κάνει 3 εκατομ.», δηλ ένα πολύ μεγάλο

 ποσόν τότε! Στόχος του ήταν να τον αποτρέψει από το να τον αγοράσει. Αν όμως έβλεπε στο πρόσωπο

του πιθανόν πελάτη του την αγνότητα που ήθελε να δει, δηλ να αγοράσει το έργο του από αγάπη για

τη δουλειά του, τότε του έλεγε ότι κάνει εκατό ή διακόσες δρχ και πράγματι τόσο το έδινε.

¨Οι μουσικοί” Εγγονόπουλος

 

Ποιήμα του Νίκου Εγγονόπουλου

 

Πεζά

Ο Καραγκιόζης: Ένα ελληνικό θέατρο σκιών, Ύψιλον (1981

Ν. Εγγονόπουλος, Πεζά κείμενα, εκδ. Ύψιλον (1987)

«Νίκος Εγγονόπουλος» εκδ. Μουσείο Μπενάκη. Εξαιρετικό!!!

Προσθέτω να δείτε εναν ενδιαφέροντα σύνδεσμο με τα ποιήματα του που τα περισσότερα τα απαγγέλλει ο

ίδιος ο Εγγονόπουλος