Οι αρχαίοι Έλληνες έδιναν ιδιαίτερη σημασία στην καθαριότητα , στην ενδυμασία , στην κόμμωση και στην χρήση των καλλυντικών τους.
Ειδικά την κλασσική περίοδο μετά την νικηφόρο έκβαση των περσικών πολέμων υπήρχαν καταλυτικές συνέπειες σε πολιτιστικό, πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο σε όλο τον «ελληνικό κόσμο». Η ανάδειξη της Αθήνας ως πολιτιστικού πνευματικού κέντρου όλου των Ελληνικών Πόλεων γιγάντωσε τις επιστήμες της αρχιτεκτονικής, της φιλοσοφίας, της ποίησης, της γλυπτικής και άλλων πολλών τεχνών που μέχρι και σήμερα διδάσκονται στα μεγαλύτερα πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο.
Η ομορφιά και ο καλλωπισμός ήταν στην καθημερινή «πρακτική» των πολιτών στην Αρχαία Ελλάδα. Η δημιουργία της αχανούς αυτοκρατορίας του Μεγ. Αλεξάνδρου έφερε «νέες τάσεις μόδας» και ξενόφερτη κουλτούρα στην Ελλάδα. Από αρχαίες πηγές συγγραμμάτων αλλά και τοιχογραφίες, ζωγραφιές , κτερίσματα μπορεί κάποιος να πάρει πολύ σημαντικές πληροφορίες για την κομμωτική τέχνη και για τον καλλωπισμό των προγόνων μας.
ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΣΩΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΟΥ
Τα καλλυντικά των Αρχαίων Ελλήνων ήταν παρασκευασμένα συνήθως από φυτικά έλαια. Η ελιά, το αμύγδαλο, το σουσάμι ήταν υλικά παρασκευής καλλυντικών για τα μαλλιά, το πρόσωπο και το σώμα.
Το μακιγιάζ στην Αρχαία Ελλάδα ήταν προνόμιο της Ολιγαρχίας, ειδικά στην Αθήνα και μέχρι τον 3ο αιώνα το χρησιμοποιούσαν ελάχιστα. Η επιρροή από άλλους πολιτισμούς, όπως της Αιγύπτου, στην συνέχεια έφερε μια άλλη κουλτούρα στον καλλωπισμό άνδρα και γυναίκας.
Οι γυναίκες έβαφαν τα φρύδια τους σε σχήμα αψίδας με χρώμα μαύρο. Πολλές φορές τα φρύδια τα μαύριζαν με τριμμένο αντιμόνιο ή αλλιώς με καπνά και σκίαζαν τα βλέφαρα ελαφρά με κάρβουνο. Αρχικά τις βλεφαρίδες τις έβαφαν με μαύρο χρώμα, ενώ στη συνέχεια με ένα μείγμα από ασπράδι αυγού, αμμωνία και ρετσίνι (άσβολον).
Πούδρες και αρώματα χρησιμοποιούνταν μετά το μπάνιο για αισθητικούς και ιαματικούς σκοπούς. Αρώματα που παρασκευάζονταν τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Μέση Ανατολή και την Αίγυπτο ήταν απαραίτητα στην αισθητική (μαλαξεις) των Ελλήνων, Ελληνίδων και όχι μόνο.
Είχαν εφεύρει κρέμες για τις πανάδες και τις ρυτίδες. Για τον ιδρώτα χρησιμοποιούσαν μαστιχόλαδο. Για το στήθος καρυδόλαδο και φοινικόλαδο. Θυμαρόλαδο για το λαιμό και μυραλοιφές από λουλούδια, φυτά και λάδι για τα γόνατα.
Τις αλοιφές και τις κρέμες αυτές τις άλειφαν με ειδικά βουρτσάκια τους «χριστήρες» ή με τα δάχτυλα.
Το 2ο αιώνα προ Χριστού το ψιμύθιο (ανθρακικός μόλυβδος χρώματος λευκού) ήταν η καλυπτική σκόνη πούδρας για το πρόσωπο των γυναικών .
Τα έντονα χρώματα μακιγιάζ προσώπου έγιναν μόδα . Το χρώμα στα βλέφαρα εξωτερικά προς εσωτερικά ήταν πράσινο σκούρο. Το εσωτερικό κάτω από τα φρύδια το χρωμάτιζαν με κόκκινο – καφέ (τερακότα) . Μάγουλα και χείλη έφεραν κόκκινο ή καφέ χρώμα.
Το περίγραμμα των ματιών (σημερινό μολύβι ή eyeliner) γινόταν με το κοχλ (μαύρο ορυκτό χρώμα, γαληνίτης αναμεμειγμένο με λάδι ή ρετσίνι) μέσα σε ειδικά πήλινα αγγεία. Τεχνοτροπία κυρίως από την αρχαία Αίγυπτο και την άρχουσα τάξη.
Η πούδρα γινόταν πλέον από θειούχο μόλυβδο και μαγγάνιο.
Η θεά Αφροδίτη ήταν το ίνδαλμα κάθε γυναίκας που προσπαθούσε να της μοιάσει. Αυτό έκανε την γυναίκα να βάφει τα μαλλιά της, το πρόσωπό της, τα μάτια της, τα χείλη της με άγχουσα (βότανο γνωστό ως βοϊδόγλωσσα ή αλκάνη). Στα μάγουλα και στα χείλη επίσης έβαζαν σκόνη χέννας, ρεάλγιο, ώχρα, χυμούς από μούρα και άκανθα που ανάλογα με την απόχρωση και την καλλυντικότητα που ήθελαν να πετύχουν το αναμείγνυαν με κρέμες και έλαια.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, για να βάψουν το πρόσωπο και τα χείλια χρησιμοποιούσαν μολύβια ή τη ρίζα του φυτού αλκέα (μολόχα).
ΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Τα εργαλεία της εποχής ήταν τριχολαβίδες (βλεφαρόξυστον), μπουκαλάκια αρωμάτων, καρφίτσες, συνήθως ξύλινα ή πήλινα δοχεία που ονομάζονταν «πυξίδες» για φυσικές κρέμες και αλοιφές.
Όλα αυτά τα καλλυντικά τα πολτοποιούσαν και τα άπλωναν με σπάτουλες, κουτάλια και διάφορα ραβδάκια από ξύλο, κόκαλα και ελεφαντόδοντο.
ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΜΑΛΛΙΩΝ
Η φροντίδα των μαλλιών στην Αρχαία Ελλάδα ήταν μια πραγματική ιεροτελεστία. Τα περίτεχνα αρχαιοελληνικά χτενίσματα διακοσμούν πλήθος αγγείων της εποχής και μέχρι και σήμερα εμπνέουν τους μεγαλύτερους κομμωτές σε όλο τον κόσμο .
Η τριχοβάτρια στην αρχαία Ελλάδα ήταν η σημερινή κομμώτρια ή colorist η οποία με την μίξη διαφόρων συστατικών έβγαζε το χρώμα που επιθυμούσε. Πιστεύουμε ότι δεν είχαν όλες τις αποχρώσεις των σημερινών σύγχρονων βαφών αλλά με την μίξη φυσικών και ορυκτών αλοιφών έβγαζαν τα χρώματα που επιθυμούσαν. Πολλές φορές οι συνταγές τους ήταν εξαιρετικά επικίνδυνες επειδή είχαν βάση τον ανθρακικό μόλυβδο (στουπέτσι) και τον θειούχο υδράργυρο (κιννάβαρι). Η πιο γνωστή και αγαπημένη ήταν η βαφή με χέvνα πασπαλισμένη με χρυσό.
Τα μαλλιά τα έβαφαν μαύρα με διάφορα εκχυλίσματα από λαχανικά ή με λειχήνες σε αποσύνθεση. Από τις πηγές που υπάρχουν μαθαίνουμε ότι για να πετύχουν ειδικές αποχρώσεις χρησιμοποιούσαν τους μπλε καρπούς της μυρτιάς ή τριμμένη κουφοξυλιά ή βρασμένα φύλα φασκομηλιάς ή καρπούς του βάτου.
Για αποχρωματισμό (σημερινινό ντεκαπάζ) δεν γνωρίζουμε τι χρησιμοποιούσαν. Πηγές από Λατίνους συγγραφείς μας δείχνουν ότι οι Ρωμαίες και οι Γαλάτισσες ομορφονιές χρησιμοποιούσαν μίγμα από λίπος γίδας και στάχτη οξιάς.
Ενώ το ξανθό χρώμα ήταν το πιο δημοφιλές στην Αρχαία Ελλάδα, τη συνταγή για το πώς πετύχαιναν το ξάνοιγμα δεν την μάθαμε ακόμα. Μια μαρτυρία του Μέναδρου (Αθήνα, 342-292 π.Χ.) αρχαίου Έλληνα συγγραφέα αναφέρει ότι το ξάνοιγμα προϋπόθετε έκθεση των μαλλιών στον ήλιο για κάποιες ώρες μετά το λούσιμο και το πέρασμα με μια συγκεκριμένη αλοιφή.
Πιθανά η συνταγή αυτή να ήταν η ίδια με αυτή που διασώζεται ως μαρτυρία από τον 1ο αιώνα : “Πάρε στεγνά cauls από την Ανατολή, τριψ΄τα μέχρι να γίνουν σκόνη και ανακάτεψε με ίση ποσότητα κρόκου βρασμένου αβγού και αφού ολοκληρώσεις ανακάτεψε με άγριο μέλι. Άπλωσέ το στο κεφάλι το απόγευμα και τύλιξε το κεφάλι με μαντήλι. Το επόμενο πρωί λούσε τα μαλλιά με ελαιόλαδο και σαπούνισε με καθαρό νερό. Όλα με προσοχή για να μην πάθεις έγκαυμα από τον ήλιο”
Για την τριχόπτωση χρησιμοποιούσαν αλόη με κρασί και τιθύμαλλο δενδρίτη. Για την πρόληψη της τριχόπτωσης χρησιμοποιούσαν μείγμα από λάβδανο και σμύρνα ενώ για την κάλυψη των λευκών (γκριζάρισμα) κάνανε μασάζ με λίπος αρκούδας ή επάλειψη με αλοιφή από σκουλήκια.
Τα ψεύτικα μαλλιά ή αν θέλετε τα σημερινά extensions ή περούκες εμφανίστηκαν στην Αρχαία Ελλάδα αλλά δεν ήταν πολύ διαδεδομένα στη χρήση τους.
Φυσικά υπήρχαν και κομμωτήρια. Το σίγουρο είναι ότι δεν έφεραν την επωνυμία HAIR SALON ή COIFFURE -γιατί η αγγλική γλώσσα δεν είχε «γεννηθεί» εκείνη την εποχή. Το κομμωτήριο ήταν ειδικός χώρος που πήγαιναν για να κουρέψουν τα μαλλιά τους, να τα βάψουν και να τα χτενίσουν.
Αντι για πιστολάκι, είχαν τους βοστρυχωτήρες οι οποίες ήταν εργαλεία τα οποία έβαζαν στην φωτιά, έβγαζαν θερμό αέρα (μη ρωτάτε το πώς!) και πετύχαιναν εκπληκτικά αποτελέσματα.
Τα ψαλίδια της Αρχαίας Ελλάδας ήταν μεταλλικά κοφτερά εργαλεία που είχαν σχήμα αντίστοιχο με τα σημερινά.
Για την ελαστικότητα των μαλλιών έβαζαν λάδι ελιάς ή από μπουμπούκια δάφνης και κέδρου. Τα μαλλιά τους οι γυναίκες τα φρόντιζαν από μόνες τους και τα χτένιζαν πολλές φορές την ημέρα με την βοήθεια δούλων ή φιλενάδων τους.
Περίτεχνες πλεξούδες και κότσοι οι οποίοι στερεώνονταν με καρφίδες (τσιμπιδάκια) ήταν η μόδα της εποχής. Φυσικά η διακόσμηση τους με λουλούδια, υφάσματα, κοσμήματα ήταν μοναδική. Η χτένα ήταν απαραίτητο αξεσουάρ των γυναικών και ήταν κατασκευασμένη από μόλυβδο.
Οι ελεύθερες γυναίκες είχαν συνήθως μακριά μαλλιά. Τα κοντά μαλλιά τα έφεραν συνήθως οι δούλες ή δούλοι και οι γυναίκες που πενθούσαν ένα δικό τους πρόσωπο.
Οι μπούκλες, οι κυματισμοί (στυλ βάνγκ) και το κατσάρωμα των μαλλιών γινόταν με ένα ειδικό εργαλείο που λεγόταν καλαμιστήρας (χάλκινη ράβδος ή μεταλλική ράβδος). Δεν είχε καμία σχέση με τα σύγχρονα ψηφιακά κεραμικά εργαλεία αλλά οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι την εξέλιξη των δικών μας εργαλείων την στηρίζουμε στις ανακαλύψεις των προγόνων μας.
Οι Ελληνίδες της κλασικής εποχής συνηθίζουν να κάνουν μια προσεκτική αποτρίχωση, χρησιμοποιώντας τα λυχνάρια τους για να καίνε τις μακρύτερες τρίχες, όπως το αναφέρει ωμά η Πραξαγόρα στις Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη προσφωνώντας το λυχνάρι της:
«Μόνο εσύ φωτίζεις τα απόκρυφα σημεία των μηρών μας, καίγοντας το τρίχωμα που ανθίζει εκεί».
Το πιο ελαφρύ χνούδι το απομάκρυναν τις περισσότερες φορές με ξυράφι φτιαγμένο από έλασμα χαλκού ή οψιδιανού, και λιγότερο με τσιμπιδάκι ή κρέμα. Διάφορες αγγειογραφίες επιβεβαιώνουν, πως η αποτρίχωση σε μερικές γυναίκες, ήταν πλήρης.
Οι πιο σέξι γυναίκες της εποχής ήταν οι Σπαρτιάτισσες , οι οποίες φορούσαν κοντό χιτώνα και μάλιστα σχιστό στο δεξί μέρος. Γι΄αυτό και ο όρος φαινομηρίδες (φαινόταν ο μηρός). Κάτω από το στήθος τους φορούσαν περίδεσμο και στρόφιον που δεν ήταν άλλο από μια ζώνη που υποστήριζε το στήθος τους.
Αναφορά για το βάψιμο των νυχιών, δεν βρήκα.
Φαίνεται αυτή ήταν μια συνήθεια των Κινέζων και των Αιγυπτίων.
Καταλαβαίνουμε επομένως ότι οι Αρχαίοι Έλληνες είχαν ανακαλύψει τα πάντα, ακόμα και τα καλλιστεία. Στη Λέσβο υπάρχουν συγγράμματα που αναφέρουν ότι διεξάγονταν αγώνες κάλλους προς τιμή της θεάς Ήρας!
…………………..
Γίνετε μέλος της ομάδας μας “Βιβλίων Ορίζοντες” στο facebook πατώντας το παρακάτω σύνδεσμο
Επιμέλεια άρθρου : Καλλιόπη Γιακουμή
Please follow and like us:
678
124
20