Γουίλιαμ Γουάλας: Η αληθινή ιστορία του Σκοτσέζου ήρωα, που ο θρύλος του ενέπνευσε την ταινία «Braveheart»

«Αυτή είναι η αλήθεια που σου λέω. Απ’ όλα τα αγαθά του κόσμου, η ελευθερία είναι το πιο πολύτιμο. Ποτέ να μην ανεχτείς, γιέ μου, να ζήσεις στα δεσμά της δουλείας, που περιπλέκονται».

Αυτή ήταν η συμβουλή που έδωσε «προίκα», στον μικρό Γουίλιαμ Γουάλας ο θείος του και αυτός την ακολούθησε μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωής του.

Ο μαχητής της ελευθερίας, ο ηγέτης της σκοτσέζικης αντίστασης στην πρώτη περίοδο του μακροχρόνιου αγώνα της χώρας για ανεξαρτησία από τον βρετανικό ζυγό, θα άνοιγε με τη ζωή του και τον μαρτυρικό του θάνατο τον δρόμο για την πετυχημένη έκβαση της επιχείρησης.

Ο Σκοτσέζος ευπατρίδης και ιππότης θα γινόταν σύμβολο της προσπάθειας ενός έθνους για αυτοδιάθεση και θα απαθανατιζόταν μια για πάντα στη συλλογική μνήμη του λαού.

Οι νίκες που μέτρησε κατά των βρετανικών στρατευμάτων τον μεταμόρφωσαν στον Νο 1 εχθρό του καθεστώτος και όταν θα έχανε την τελική μάχη τον Ιούλιο του 1298, οι περιπέτειες του δεν θα είχαν τέλος.

Συνελήφθη και παραδόθηκε στον βασιλιά Εδουάρδο Α’ της Αγγλίας, ο οποίος έβαλε να τον κρεμάσουν, να τον βασανίσουν και να διαμελίσουν το σώμα του, στέλνοντάς τον μεμιάς στην αθανασία.

Ο μύθος του συνεχίζει να ζει και να λειτουργεί ως φάρος κάθε αγώνα για ανεξαρτησία από ξένες δυνάμεις…

Η επανάσταση αρχίζει

Γεννημένος γύρω στο 1270 ως γιος Σκοτσέζου γαιοκτήμονα, ο Γουάλας μεγάλωσε σε μια εποχή ειρήνης και οικονομικής σταθερότητας. Η οικογένεια είχε ουαλική καταγωγή, κι αυτό είναι το μόνο σίγουρο για την ιστορία της φαμίλιας των κατώτερων ευγενών. Για τα παιδικά χρόνια του Γουίλιαμ δεν είναι τίποτα γνωστό. Ξέρουμε όμως ότι οι προσπάθειές του να απελευθερώσει τη χώρα του από τη βρετανική ηγεμονία ξεκίνησαν μόλις έναν χρόνο μετά την υποτέλεια της Σκοτίας στον βρετανικό θρόνο. Ο Γουάλας ήταν 27 ετών.

Το 1296 λοιπόν ο βασιλιάς της Αγγλίας Εδουάρδος Α’ ανάγκασε τον ηγεμόνα της Σκοτίας Τζον ντε Μπάλιολ να δηλώσει την υποτέλεια του στο βρετανικό στέμμα. Κι όταν εκείνος αρνήθηκε και συμμάχησε με τους Γάλλους εναντίον του, ο Άγγλος μονάρχης επιτέθηκε με τα στρατεύματά του στα σκοτσέζικα κάστρα, υφαρπάζοντας τον θρόνο, φυλακίζοντας τον Μπάλιολ και αναγκάζοντας τους ευγενείς της χώρας να δηλώσουν την υποταγή τους στο στέμμα.

Ήταν ώρα για τον Γουάλας να ορθώσει το ανάστημά του: τον Μάιο του 1297 ξεκίνησε η σκοτσέζικη αντίσταση, με τον Γουίλιαμ και 30 ακόμα ευγενείς να επιτίθενται στη σκοτσέζικη πόλη Λανάρκ και να σκοτώνουν τον Βρετανό φρούραρχο ως αντίποινα.

Ο Γουάλας οργανώνει κατόπιν το σκοτσέζικο αντάρτικο με ντόπιους ιππότες και χωρικούς και σύντομα ξεκινά επιδρομές σε όλα τα αγγλικά φρούρια της Νότιας Σκοτίας: μεγάλες πόλεις όπως η Αμπερντίν, Περθ και Γλασκόβη περιέρχονται στα ανεξάρτητα σκοτσέζικα χέρια, με τον Γουάλας να κρεμά τους Άγγλους διοικητές και να βρίσκει καταφύγιο στα γειτονικά δάση: ο ανταρτοπόλεμός του πετύχαινε εκπληκτικά αποτελέσματα…

Πρώτες σημαντικές νίκες

Οι ασταμάτητες επιδρομές του Γουάλας και του στρατού του στα οχυρά των Άγγλων δεν θα έμεναν χωρίς απάντηση: στις 11 Σεπτεμβρίου 1297 τα βρετανικά στρατεύματα κινήθηκαν εναντίον του, με την τελική μάχη να λαμβάνει χώρα στον ποταμό Φορθ (Μάχη του Στέρλινγκ).

Παρά το γεγονός ότι οι αγγλικές δυνάμεις υπερείχαν αριθμητικά, έπρεπε να περάσουν τη στενή γέφυρα του Στέρλινγκ για να αναμετρηθούν με τους Σκοτσέζους αντάρτες, γεγονός που εκμεταλλεύτηκε στρατηγικά ο Γουάλας και κατ΄ έσφαξε τον αγγλικό στρατό καθώς περνούσε το στενό πέρασμα, μετρώντας μια συντριπτική -αν και απίθανη αρχικά- νίκη!

Ο Γουάλας κατέλαβε κατόπιν ανενόχλητος το Κάστρο του Στέρλινγκ και η Σκοτία ήταν έτσι -έστω και για λίγο- ελεύθερη από τον Άγγλο κατακτητή, καθώς ο πολυάριθμος στρατός τους είχε αποδεκατιστεί! Ο Εδουάρδος δεν μπορούσε να κάνει τίποτα άλλο από το να βλέπει με αποτροπιασμό τον Νο 1 εχθρό του να συνεχίζει την εκστρατεία του χωρίς ουσιαστική αντίσταση. Τον Οκτώβριο ο Γουάλας εισβάλει στη Βόρεια Αγγλία ρημάζοντας κάστρα και ερημώνοντας πόλεις, με τις αντισυμβατικές και βίαιες μεθόδους του να φανατίζουν τους Βρετανούς ακόμα περισσότερο.

Μετά τη νικηφόρα εκστρατεία του στη Βόρεια Αγγλία, ο Γουάλας επιστρέφει στη Σκοτία τον Δεκέμβριο του 1297, όπου χρίζεται ιππότης και ορίζεται διοικητής των σκοτσέζικων στρατευμάτων, εκτελώντας ταυτοχρόνως χρέη ηγεμόνα, καθώς ο Σκοτσέζος βασιλιάς ήταν εκθρονισμένος.

Το βρετανικό στέμμα αντεπιτίθεται

Τον Ιούλιο του 1298 ο Εδουάρδος ήταν και πάλι έτοιμος να επιτεθεί στη Σκοτία. Στις 22 Ιουλίου, οι δυνάμεις του Γουάλας έχασαν στη Μάχη του Φάλκιρκ, μετρώντας τεράστιες απώλειες. Η ταπεινωτική ήττα κηλίδωσε το άψογο στρατιωτικό μητρώο του Σκοτσέζου πολέμαρχου, ο οποίος δεν είχε άλλη επιλογή από το να παραιτηθεί από διοικητής.

Αφού κατάφερε να γλιτώσει από την αιματοβαμμένη ήττα, ο Γουάλας υπηρέτησε την επανάσταση από νέα -διπλωματική- θέση: το 1299 θα τον βρει στη Γαλλία ως απεσταλμένο της Σκοτίας με έργο να πείσει τον βασιλιά να υποστηρίξει τη σκοτσέζικη εξέγερση. Ο Γουάλας πήρε μέρος σε γαλλικές αποστολές κατά των Βρετανών και κατάφερε, έστω και για σύντομο διάστημα, να πείσει τον Φίλιππο Δ’ της Γαλλίας να συνδράμει τον αγώνα τους, ενώ για τις διπλωματικές ανάγκες βρέθηκε ακόμα και στη Ρώμη.

Τα πράγματα ωστόσο δεν θα ευοδώνονταν: οι Γάλλοι στράφηκαν κατά των Σκοτσέζων, αφού οι ευγενείς της χώρας συνθηκολόγησαν με τους Άγγλους και αναγνώρισαν τελικά τον Εδουάρδο ως βασιλιά τους το 1304, ματαιώνοντας έτσι την αποστολή του Γουάλας στη Γαλλία…

Σύλληψη και εκτέλεση

Απρόθυμος να συμβιβαστεί και επαναστάτης ως το τέλος, ο Γουίλιαμ Γουάλας επιστρέφει στη Σκοτία αρνούμενος να υποταγεί στον Εδουάρδο. Οι άντρες του Άγγλου μονάρχη τον αναζητούν παντού, ήταν όμως Σκοτσέζος ευγενής αυτός που τον πρόδωσε, με τον ίδιο να συλλαμβάνεται στις 5 Αυγούστου 1305 κοντά στη Γλασκόβη. Αφού μεταφέρθηκε στο Λονδίνο, κατηγορήθηκε για προδοσία στο στέμμα και καταδικάστηκε με συνοπτικές διαδικασίες σε θάνατο.

Στις 23 Αυγούστου 1305 τον έβγαλαν από τα μπουντρούμια του Πύργου του Λονδίνου, τον περιέφεραν γυμνό πάνω σε άλογο στους δρόμους της πόλης και κατόπιν ξεκίνησε το μαρτύριο: τον υπέβαλαν σε πνιγμό, τον κρέμασαν και λίγο πριν πεθάνει τον αποδέσμευσαν από την αγχόνη, βγάζοντας του τα σπλάχνα και καίγοντας τα μπροστά του, πριν τελικά τον αποκεφαλίσουν. Κατόπιν τον διαμέλισαν στα τέσσερα και παλούκωσαν το κεφάλι του στη Γέφυρα του Λονδίνου.

Τα αποτρόπαια βασανιστήρια ωστόσο που υπέστη ο Γουάλας είχαν τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα από το μήνυμα του τρόμου που θέλησε να περάσει ο Εδουάρδος στους Σκοτσέζους: το μαρτύριό του θεωρήθηκε σύμβολο της μάχης για ανεξαρτησία και οι προσπάθειες για αποτίναξη του βρετανικού ζυγού έμελλε να ξαναρχίσουν αμέσως μετά τον θάνατο του ηγέτη της επανάστασης!

Η Σκοτία κέρδισε την ανεξαρτησία της 50 περίπου χρόνια μετά τη φρικιαστική εκτέλεση του Γουάλας, ο οποίος θεωρείται έκτοτε -και δικαίως- ως ένας από τους μεγαλύτερους εθνικούς ήρωες της χώρας…

Ο θρύλος που έγινε ταινία…

Το 1995, ο εθνικοπατριωτικός αγώνας των Σκωτσέζων μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη από τον Μέλ Γκίμπσον, με το σενάριο του «Braveheart» να υπογράφεται από τον υποτιθέμενο απόγονο του Γουίλιαμ, Ράνταλ Γουάλας.

Η ταινία κέρδισε 5 Όσκαρ, ανάμεσα στα οποία αυτό της καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας.

Αν και στις σκηνές των μαχών ο πρωταγωνιστής Γκίμπσον εμφανίστηκε βαμμένος με μπλε μπογιά και κίλτ, η αλήθεια είναι ότι οι Σκωτσέζοι πολεμούσαν με «χρώματα», 10 αιώνες πριν, εναντίον των Ρωμαίων, ενώ το κιλτ εμφανίστηκε μερικούς αιώνες αργότερα.

 

Ωστόσο, τί και αν ο πραγματικός Γουάλας πολεμούσε με αλυσιδωτό θώρακα. Πλέον, τα μνημεία στη Σκωτία τον αποτυπώνουν σύμφωνα με την εκδοχή της ταινίας, μιας και δεν ήταν μικρό το κύμα τουρισμού που έφερε στη χώρα.