Το λαγουδάκι του Πάσχα (Easter Bunny or Easter Rabbit or Easter Hare) είναι φολκλορική φιγούρα και ταυτόχρονα σύμβολο της άνοιξης σε πολλές βόρειες ευρωπαϊκές χώρες. Απεικονίζεται σαν λαγός που φορά ρούχα και κρατά πασχαλινά αυγά. Η ρίζες του βρίσκονται στην Λουθηρανή Γερμανία όπου κατά το έθιμο είχε το ρόλο του δικαστή και αξιολογούσε την συμπεριφορά των μικρών παιδιών κα την αρχή των εορτών του Πάσχα. Εκτός από τα αυγά, συχνά κρατούσε καραμέλες και έφερνε παιχνίδια στα σπίτια των μικρών παιδιών, έθιμο παρόμοιο με αυτό του Άγιου Βασίλη την πρωτοχρονιά.
Είναι αρκετά γνωστό ότι οι παραδόσεις του Πάσχα γεννήθηκαν από ένα μείγμα πολλών διαφορετικών δοξασιών και παραδόσεων από διαφορετικούς πολιτισμούς. Το πασχαλινό λαγουδάκι είναι μια απαραίτητη παρουσία των εορταστικών ημερών και υπάρχουν διάφορες εκδοχές για την προέλευσή της.
Τόσο το αυγό όσο τα κουνέλια και οι λαγοί είναι σύμβολα γονιμότητας από τους αρχαίους χρόνους. Η έλευση της άνοιξης και η αναγέννηση της φύσης μετά από ένα μακρύ σκληρό χειμώνα σε κτηνοτροφικές και γεωργικές κοινότητες, σηματοδοτείται από τη γέννηση. Το αυγό του Πάσχα. Οι μετανάστες μετέφεραν στις Ηνωμένες Πολιτείες πολλές παραδόσεις από τα πάτρια εδάφη τους.
Ο λαγός με τα δώρα!
Από ιστορίες ολλανδών μεταναστών προέρχεται και το πασχαλινό λαγουδάκι ή “πάσχαλινος λαγός”. Σε αντιπαραβολή με τα Χριστούγεννα, ο πασχαλινός λαγός επισκέπτεται κατά τη διάρκεια της νύχτας και αφήνει τα δώρα του Πάσχα και τα πασχαλινά αυγά στα παιδιά. Μέχρι σήμερα, ορισμένα παιδιά αφήνουν ένα καρότο για τον λαγό του Πάσχα.
 |
| Το ζωάκι που αντικατέστησε τον λαγό στην Αυστραλία |
Στην Αυστραλία, η εισαγωγή των κουνελιών – μη αυτόχθονα είδη – σχεδόν οδήγησε σε μια οικολογική καταστροφή της χλωρίδας της περιοχής. Οι Αυστραλοί έχουν προσπαθεί να αντικαταστήσουν το πασχαλινό λαγουδάκι με εγχώρια είδη, τη γνωστή ως μαρσιποφόρο Μπίλμπι (Bilby).
Μια άλλη ιστορία αποδίδει τον λαγό του Πάσχα σε “αρχαίο” ειδωλολατρικό θρύλο. Σύμφωνα με αυτό το “μύθο”, η θεά Εστία βρήκε ένα τραυματισμένο πουλί σε ένα χιονισμένο δάσος ένα χειμώνα. Για να το βοηθήσει να επιβιώσει από το κρύο το μετέτρεψε σε ένα κουνέλι . Όμως, η μετατροπή ήταν ελλιπής,γιατί το κουνέλι συνέχισε να γεννά αυγά.
Για να ευχαριστήσει τη θεά που το έσωσε, το μεταμορφωμένο κουνέλι χάριζε κάθε άνοιξη διακοσμημένα αυγά στη θεά. Δεν υπάρχουν αναφορές σε αυτόν το μύθο πριν από το 1900, επομένως είναι αμφίβολο ότι αυτό συνιστά οποιουδήποτε είδους ιστορία της αρχαίας παράδοσης.
Πιθανόν, αποτελεί ένα θρύλο που πέρασε προφορικά από γενιά σε γενιά, όπως συμβαίνει άλλωστε με αρκετές παραδόσεις η μήτρα των οποίων έχει χαθεί στο μακρινό παρελθόν.
Στη Γερμανία πιστεύουν ότι ο λαγός έρχεται την Κυριακή του Πάσχα από την εξοχή, φέρνοντας σοκολατένια αυγά για τα παιδιά. Γιατί όμως τα αυγά τα φέρνει ένας λαγός;
Πίσω στον μακρινό Μεσαίωνα, η Μεγάλη Πέμπτη ήταν η τελευταία ημέρα του τρέχοντος οικονομικού έτους. Οι ακτήμονες αγρότες έπρεπε την ημέρα αυτή να αποδώσουν στους γαιοκτήμονες έντοκα το ενοίκιο για τη γη που χρησιμοποιούσαν, κάτι το οποίο γινόταν τις περισσότερες φορές σε είδος, δηλαδή με τρόφιμα. Λόγω της νηστείας που είχε προηγηθεί, μαζεύονταν πάντοτε πολλά αυγά οπότε οι αγρότες είχαν ανακαλύψει έναν ιδιαίτερο τρόπο να τα αξιοποιούν. Τα έβραζαν και πλήρωναν με αυτά τους τόκους!
Μαζί με τα αυγά έδιναν πολλές φορές στους γαιοκτήμονες αφέντες τους και λαγούς τους οποίους είχαν σκοτώσει σε κυνήγι στα χωράφια τους. Από εκεί θεωρείται ότι γεννήθηκε ο συνδυασμός “αυγά και λαγός”, ο οποίος παγιώθηκε με τον καιρό στην ανθρώπινη συνείδηση. Μετά τον 17ο αιώνα, πολλοί γονείς άρχισαν να διηγούνται στα παιδιά πως τα αυγά τα έφερνε ο πασχαλινός λαγός. Για ένα μεγάλο διάστημα ωστόσο, διαδιδόταν πως ο λαγός δεν ήταν ο μοναδικός προμηθευτής αυγών, ισχυροί ανταγωνιστές ήταν οι πελαργοί, οι αλεπούδες και οι γερανοί.
Επίσης από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια στις Ορθόδοξες εκκλησίες, υπήρχε το έθιμο της αποχής κατά τη διάρκεια της νηστείας της Σαρακοστής από τα αυγά. Για να τα διατηρήσει κανείς πρέπει να τα βράσει ή να τα ψήσει και να αρχίσει να τα καταναλώνει όταν η νηστεία τελειώσει. Πολλοί Χριστιανοί της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας έβαφαν τα αυγά τους κόκκινα σε αναγνώριση της σταυρικής Θυσίας (αίμα του Χριστού). Χρησιμοποιούσαν επίσης το πράσινο χρώμα (όπως το νέο φύλλωμα αναδύεται μετά το νεκρό χρόνο του χειμώνα). Μετέπειτα οι Προτεστάντες βράζοντας λουλούδια άλλαζαν το χρώμα των αυγών και διακοσμούσαν τα καλάθια και τις πιατέλες φέρνοντας έτσι την άνοιξη στα σπίτια τους. Σήμερα το έθιμο του Λαγού του Πάσχα υπάρχει σε πολλές Βόρειες Ευρωπαϊκές χώρες, στον Καναδά καθώς και στις Ηνωμένες Πολιτείες . Ο λαγός πριν το Πάσχα βάφει τα αυγά του κόκκινα και τα κρύβει στους κήπους ώστε τα παιδιά το πρωί της Λαμπρής παίζοντας να τα ψάξουν και να τα βρουν. Το έθιμο αυτό έχει ρίζες στην Λουθηρανή Γερμανία όπως το κατέγραψε ο Γερμανός γιατρός Georg Franck von Franckenau το 1678 στο βιβλίο του “de ovis paschalibus” (περί πασχαλινών αυγών).
Μετά τον Β” Παγκόσμιο Πόλεμο ήρθε η σειρά των σοκολατοποιών να ανακαλύψουν τη μεγαλύτερη χαρά των παιδιών, το ζωάκι με τα μεγάλα αυτιά και τα στρογγυλά μάτια. Την περίοδο του Πάσχα λοιπόν παρήγαγαν μόνο σοκολατένιους λαγούς, φροντίζοντας μέχρι σήμερα τα πασχαλινά αυγά να τα φέρνει φυσικά το αγαπημένο κουνελάκι. Το ζώο με “τα μεγάλα αυτιά και τα στρογγυλά μάτια” δεν στολίζει μόνο μερικές βιτρίνες και ζωγραφιές. Απομυθοποιεί κάθε παλιά εικόνα, κάθε παιδικό όνειρο, προερχόμενο από ένα νοσταλγικό παρελθόν.
Επιμέλεια Καλλιόπη Γιακουμή
Πηγή 24 γράμματα
678
124
20