Μαίρη Σέλλεϋ, η συγγραφέας του Φρανκεστάιν 

Η συγγραφέας του “Φρανκενστάιν” και σύζυγος του ποιητή Πέρσι Σέλλεϋ, Μαίρη, ήταν καρπός του έρωτα δύο λόγιων, πολυγραφότατων ανθρώπων. 

Πατέρας της ήταν ο Γουίλιαμ Γκόντγουιν, φιλόσοφος και από τους πρώτους αναρχικούς. Μητέρα της ήταν η Μαίρη Γούλστονκραφτ, η οποία έγραψε ένα από τα πρώτα φεμινιστικά “εγχειρίδια”, τη “Διεκδίκηση των Δικαιωμάτων της Γυναίκας”. 

Οι γονείς της θα θεωρούντο πρωτοποριακοί ακόμα και πολλά χρόνια μετά, αλλά στα τέλη του 18ου αιώνα φάνταζαν άκρως ριζοσπαστικοί. 

Ο αναρχικός και η φεμινίστρια 

Ο αναρχικός Γκόντγουιν παντρεύτηκε τη φεμινίστρια Γούλστονκραφτ, παρά το γεγονός ότι η μέλλουσα σύζυγος του είχε ήδη μία νόθα κόρη, με έναν άντρα που δεν την παντρεύτηκε ποτέ. 

Η κοινωνική κατακραυγή ήταν τεράστια, αλλά δεν τους επηρέασε. Άλλωστε και οι δύο ήταν πρόθυμοι να θυσιάσουν τη “φήμη” τους για τον έρωτα. 

Η Γούλστονκραφτ είχε ακολουθήσει τις προσταγές της καρδιάς της δύο φορές στο παρελθόν, με άσχημα αποτελέσματα. 

Την πρώτη φορά ερωτεύτηκε τον ζωγράφο Χένρι Φούσελι και πρότεινε στην γυναίκα του να ζήσουν και οι τρεις μαζί ως εραστές. Η πρότασή της απορρίφθηκε.

Τη δεύτερη φορά, εκλεκτός της καρδιάς της ήταν ο Αμερικάνος “κυνηγός της περιπέτειας” Γίλμπερτ Ίμλεϊ, με τον οποίο απέκτησε μία κόρη. Όταν ο Ίμλεϊ αρνήθηκε να την παντρευτεί και τη χώρισε, η Γούλστονκραφτ έκανε αρκετές απόπειρες αυτοκτονίας. 

Και μετά, βρέθηκε στη ζωή της ο Γουίλιαμ Γκόντγουιν. Δυστυχώς, η Γούλστονκραφτ πέθανε από αιμορραγία, λίγες ημέρες μετά τη γέννηση της δεύτερης κόρης της, Μαίρη, στις 30 Αυγούστου 1797. 

Μαίρη, η συγγραφέας του Φρανκεστάιν 

Όπως ήταν αναμενόμενο, η Μαίρη μεγάλωσε με διαφορετικούς κανόνες από τις υπόλοιπες νεαρές κοπέλες της εποχής. Η μόρφωσή της, καθώς και οι ελευθερίες που τις προσφέρονταν, δεν μπορούσαν να συγκριθούν με εκείνες των άλλων γυναικών που ήταν πολύ περιορισμένες στο οικιακό τους περιβάλλον. Ο Γκόντγουιν περηφανευόταν ότι η κόρη του είχε την αυτοπεποίθηση και τη σιγουριά αυτοκράτειρας. Ήθελε μάλιστα να την μάθει να σκέφτεται ως φιλόσοφος.

Πέρσι Σέλλεϋ

Ο 22χρονος ποιητής Πέρσι Σέλλεϋ υπήρξε θαυμαστής του Γκόντγουιν και τον συντηρούσε οικονομικά. Ήταν θέμα χρόνου να ερωτευθούν με τη 17χρονη Μαίρη, η οποία έβλεπε στο πρόσωπο του νεαρού όλα τα ιδανικά που εκπροσωπούσε ο πατέρας της. Ο Σέλλεϋ καταγόταν από αριστοκρατική γενιά, αλλά επιθυμούσε να πάρει αποστάσεις από την οικογένειά του. Ήθελε να μοιράσει μεγάλο μέρος της περιουσίας του στους φτωχούς και οι γονείς του, για να αποφύγουν τέτοιου είδους σπατάλες, δεν του έδιναν χρήματα. Έτσι, ο Σέλλεϋ αναγκάστηκε να σταματήσει να χρηματοδοτεί τον Γκόντγουιν, ο οποίος δεν χάρηκε καθόλου όταν το έμαθε. Βέβαια, ίσως να έφταιγε το γεγονός ότι μαζί με αυτά τα νέα, ο Σέλλεϋ τον ενημέρωσε πως ήταν ερωτευμένος με την Μαίρη και σκόπευε να φύγει μαζί της στην Ευρώπη. Ο Γκόντγουιν, αν και μέχρι τότε υποστήριζε τον ελεύθερο έρωτα, αντέδρασε πολύ άσχημα. Μάλλον επειδή ο Σέλλεϋ ήταν ήδη παντρεμένος και η σύζυγός του έγκυος.

Χωρίς την ευχή του πατέρας της, η Μαίρη έφυγε από την Βρετανία, μαζί με τον εραστή και την ξαδέλφη της. Στην αρχή το ταξίδι ήταν, σύμφωνα με τη Μαίρη, “η ενσάρκωση του ρομαντισμού”. Σύντομα όμως, η έλλειψη χρημάτων τους ανάγκασε να γυρίσουν πίσω, έπειτα από μερικούς μήνες.

Λίγο πριν φτάσουν στην Αγγλία, η Μαίρη ανακάλυψε ότι ήταν έγκυος. Ο πατέρας της αρνήθηκε να τους βοηθήσει, γεγονός που ξάφνιασε το ζευγάρι. Ο Γκόντγουιν συμπεριφερόταν αντίθετα με τις αρχές που υπερασπιζόταν όλη του τη ζωή, αλλά ίσως με αυτό τον τρόπο σκόπευε να δώσει ένα μάθημα στην παρορμητική του κόρη.

Τελικά η Μαίρη έχασε το παιδί, το οποίο γεννήθηκε πρόωρα.

Όμως, μέσα σε λίγους μήνες, η κατάσταση βελτιώθηκε αισθητά. Η Μαίρη ανάρρωσε και έμεινε πάλι έγκυος, ενώ ο Σέλλεϋ κληρονόμησε τον παππού του. Τα οικονομικά τους έφθασαν να είναι καλύτερα από ποτέ. Λίγους μήνες αργότερα, γεννήθηκε ο γιος τους, Γουίλιαμ.

Φρανκεστάιν 

Το καλοκαίρι του 1816 νοίκιασαν βίλα στην Ελβετία, όπου φιλοξένησαν τον φίλο τους και εραστή της ξαδέλφης της Μαίρης, τον λόρδο Βύρωνα. Οι συχνές βροχοπτώσεις τους ανάγκαζαν να κλείνονται μέσα στο σπίτι και για να ψυχαγωγηθούν, έπαιζαν διάφορα παιχνίδια.

Ένα βράδυ, ο Βύρωνας πρότεινε να γράψει ο καθένας τους μία τρομαχτική ιστορία. Πέρασαν αρκετές μέρες και η Μαίρη δεν είχε σκέφτει κάποια. Ώσπου μία μέρα, άρχισαν να συζητούν για την πιθανότητα ο ηλεκτρισμός να επαναφέρει έναν άνθρωπο στη ζωή. Το ίδιο βράδυ, η Μαίρη δεν μπορούσε να κοιμηθεί.

Μία ιδέα είχε γεννηθεί στο μυαλό της και δεν θα ησύχαζε μέχρι να την γράψει. Κάπως έτσι ξεκίνησε η συγγραφή ενός εκ των διασημότερων λογοτεχνικών έργων του κόσμου. Του Φρανκενστάιν.

Εκδόθηκε έπειτα από δύο χρόνια, χωρίς το όνομά της.

Οι γυναίκες τον 19ο αιώνα δεν αντιμετωπίζονταν ως ικανές να γράψουν αριστουργήματα και κανείς δεν πίστεψε ότι η Μαίρη είχε γράψει το βιβλίο, ακόμα και όταν αποκαλύφθηκε το όνομά της.

Οι περισσότεροι κριτικοί υποστήριζαν ότι ήταν ο Σέλλεϋ εκείνος που το έγραψε και απλά έδωσε την αναγνώριση στη γυναίκα του. Ο Φρανκεστάιν σημείωσε τεράστια επιτυχία.

Η Μαίρη και ο Σέλλεϋ παντρεύτηκαν τον Δεκέμβριο του 1816, ύστερα από δύο χρόνια εξωσυζυγικής σχέσης.

Η σύζυγος του Σέλλεϋ είχε αυτοκτονήσει και για να πάρει την κηδεμονία των παιδιών τους, ο Σέλλεϋ έπρεπε να επιδείξει το κατάλληλο ήθος. Ο γάμος με την Μαίρη ήλπιζε ότι θα αποφέρει αυτό το αποτέλεσμα.

Κατάφερε να συμφιλιώσει την Μαίρη με τον πατέρα της, Γουίλιαμ Γκόντγουιν, αλλά ο Σέλλεϋ έχασε την κηδεμονία των παιδιών του.

 Έπειτα από ένα χρόνο έχασαν και το γιο τους. Η Μαίρη έπεσε σε βαριά κατάθλιψη, με αποτέλεσμα να χάσει και το παιδί που κυοφορούσε. Μάλιστα, κόντεψε να πεθάνει από αιμορραγία και την έσωσε ο Σέλλεϋ, όταν την έβαλε μέσα σε μια μπανιέρα γεμάτη με πάγο. Ο γιατρός που έφτασε λίγο αργότερα τους είπε ότι αν δεν είχε αντιδράσει με αυτό τον τρόπο, η Μαίρη θα είχε πεθάνει.

Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος

Ο θάνατος των παιδιών τους και η κατάθλιψη της συζύγου του απομάκρυνε τον Σέλλεϋ από κοντά της.

Φλέρταρε με διάφορες γυναίκες και η Μαίρη, που φαινομενικά υποστήριζε και αυτή τον “ελεύθερο έρωτα”, στράφηκε προς διάφορους φίλους της. Ένας από αυτούς ήταν ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.

Γνώρισε το ζευγάρι στην Πίζα και ήρθε πολύ κοντά με τη Μαίρη. Όταν μάλιστα ο Σέλλεϋ τον ενημέρωσε ότι η Μαίρη ήθελε να μάθει ελληνικά, ο Μαυροκορδάτος προθυμοποιήθηκε να τη διδάξει. Ο ποιητής έγραψε σε επιστολή του τον Μάρτιο του 1821:

“Η Μαίρη μαθαίνει ελληνικά εδώ και μήνες και μελετά την “Αντιγόνη” με τον φίλο μας με το τουρμπάνι. Για αντάλλαγμα, του μαθαίνει αγγλικά”.

Ο Σέλλεϋ έδειχνε να εκτιμά τον Μαυροκορδάτο, καθώς του αφιέρωσε το ποίημά του “Ελλάς”. Ίσως όμως είχε ενοχληθεί από τη στενή σχέση που είχε με τη σύζυγό του, διότι στις επιστολές του αναφερόταν στον Μαυροκορδάτο αρνητικά:

“Ο Έλληνας πρίγκιπας έρχεται μερικές φορές και ενοχλούμαι με τον εαυτό μου που αντιδρώ τόσο άσχημα. Πώς γίνεται ένας τόσο συμπαθητικός, ικανός και φιλικός άνθρωπος να μη μου είναι συμπαθής;” Όταν ο Μαυροκορδάτος αναχώρησε για την Ελλάδα, ο Σέλλεϋ έγραψε:

“Ένα πλοίο ήρθε να πάρει τον Έλληνα πρίγκιπα, για να πάει στον στρατό στον Μοριά. Είναι μεγάλη απώλεια για τη Μαίρη και μόνο επειδή στενοχωρεί τη Μαίρη, είναι μεγάλη απώλεια και για μένα. Αλλά όχι για κάποιον άλλο λόγο”.

Ο θάνατος του Σέλλεϋ

Το καλοκαίρι του 1822 ο Σέλλεϋ πνίγηκε στα ανοιχτά του Λιβόρνο. Ο θάνατός του προκάλεσε τεράστιο σοκ στη Μαίρη, η οποία αφοσιώθηκε ολόψυχα στον γιο τους, Πέρσι. Ήταν το μοναδικό από τα παιδιά τους που είχε επιβιώσει.

Επέστρεψαν στο Λονδίνο, όπου η Μαίρη εργαζόταν ως συγγραφέας.

Αρνήθηκε τη βοήθεια που τους προσέφερε ο πατέρας του Σέλλεϋ, επειδή έθεσε ως προϋπόθεση να αναλάβει την κηδεμονία του γιου της κάποιος έμπιστός του. Η Μαίρη γνώρισε αρκετά μεγάλη επιτυχία ως συγγραφέας και μάλιστα με τα κέρδη της, κατάφερε να συντηρήσει και τον πατέρα της .

Αν και κάποιοι θαυμαστές της έκαναν προτάσεις γάμου, η Μαίρη δεν αποδέχτηκε καμία. Η απάντηση που έδωσε στον Αμερικάνο ηθοποιό, Τζον Χάουαρντ Πέιν, ήταν ότι αφού είχε παντρευτεί ήδη μία ιδιοφυΐα, μπορούσε να ξαναπαντρευτεί μόνο μία άλλη ιδιοφυία.

Η Μαίρη Σέλλεϋ πέθανε την 1η Φεβρουαρίου του 1851, σε ηλικία 53 ετών, έπειτα από χρόνια ταλαιπωρίας με ασθένειες. Ο γιατρός της υποψιαζόταν ότι είχε όγκο στον εγκέφαλο.

Ένα χρόνο μετά το θάνατό της, ο γιος την άνοιξε το κουτί που είχε πάντα στο γραφείο της. Μέσα βρήκε τούφες μαλλιών από τα νεκρά παιδιά της.

Βρήκε επίσης, ένα σημειωματάριο που διατηρούσε με τον Σέλλεϋ, ένα αντίγραφο του ποιήματός του “Άδωνις” και ένα μεταξωτό μαντήλι, μέσα στο οποίο είχε λίγες απ’ τις στάχτες του άνδρα της.

Επιμέλεια άρθρου Καλλιόπη Γιακουμή